Một môn phái từ lúc khai sinh đến khi khẳng định được vị trí trên bản đồ võ thuật cần một thời gian rất dài, có khi lên tới vài trăm năm. Tuy nhiên cũng có những ngoại lệ: Brazilian Jiu-jitsu (BJJ) là một trong số đó.

Brazilian Jiu-jitsu ra đời khá muộn vào giữa năm 1925 từ gia đình Gracie với 2 anh em Carlos Gracie và Helio Gracie.

Vào cuối năm 1980, một số thành viên của nhà Gracie di cư sang Mỹ. Bên cạnh hành lý, họ mang theo BJJ. Chỉ 10 năm tiếp theo Jiu-jitsu đã nổi danh với ngôi sao sáng Royce Gracie.

Cho đến nay, BJJ càng phát triển mạnh mẽ hơn khi gần như trở thành một phần bắt buộc trong giáo án luyện tập của các võ sĩ MMA, nếu không thành thục thì chí ít cũng phải chống đỡ tàm tạm. Vậy điều gì đã khiến một môn phái võ còn rất non trẻ, chỉ với tuổi đời vài chục năm, có thể "phát dương quang đại” đến như vậy?

Helio Gracie – sáng tổ BJJ

Sự quảng bá táo bạo và mạnh mẽ

Không như nhiều môn phái cố tạo cho mình vẻ ngoài bí mật thậm chí mang màu sắc thần bí, nhà Gracie mạnh dạn đứng ra thách đấu rất nhiều các võ sĩ của các môn phái khác, thậm chí cả các lực sĩ thể hình. Trong những trận chiến đó, phần lớn chiến thắng thuộc về các võ sĩ BJJ.

Từ những trận đấu nhỏ đến các giải đấu do chính nhà Gracie tổ chức như "Gracie Challenge", các võ sĩ của tất cả các môn phái đều được chào đón với luật thi đấu rất cởi mở là… không có luật và đánh bằng tay trần.

Một giải đấu tương tự cũng được tổ chức tại Nhật Bản, cái nôi của nhiều phái võ và cũng là nơi khởi phát của BJJ, với thành tích bất bại của Rickson Gracie.

Nối tiếp thành công của "Gracie Challenge", Royce Gracie tham gia giải đấu UFC tại Mỹ và vượt qua tất cả các võ sĩ của các môn phái khác để bá chủ UFC 1, 2 và 4. Bên cạnh đó, rất nhiều thành viên khác của nhà Gracie cũng tham gia các giải đấu MMA trên toàn nước Mỹ và thành công rực rỡ. Những trận chiến đó buộc các võ sĩ thuần striking phải nhận ra rằng họ thất thế đến mức nào khi đối mặt với các võ sĩ BJJ.

Dĩ nhiên, để có được điều đó chính là sự lợi hại của BJJ không thể phủ nhận trong thực chiến. Đó chính là yếu tố thứ 2 đưa BJJ trở nên nổi tiếng.

Royce Gracie – nhà vô địch UFC 1, 2, 4

Buộc đối thủ phải đấu địa chiến

Điểm đặc biệt khiến BJJ chiếm thế thượng phong trước các môn phái khác là đưa đối thủ về môi trường không quen thuộc của họ nhưng lại là nơi võ sĩ BJJ thỏa thích vùng vẫy – mặt đất. 

Dưới mặt đất, các striker hoàn toàn bất lực. Cú đá không còn sử dụng được, cú đấm ở tư thế nằm dưới không có lực hông tiếp sức trở nên yếu ớt và nhanh chóng bị các võ sĩ BJJ kết thúc bằng những đòn khóa siết.

Hơn nữa, các võ sĩ BJJ có thể chủ động kéo đối phương xuống đất để bắt đầu một trận ground fight với khả năng chiến thắng rất lớn. Nhưng ngược lại, các striker không thể “xốc nách” bắt các võ sĩ BJJ đứng lên để đấu bằng những đòn đấm đá.

Các chiêu thức của các võ sĩ BJJ đều là các đòn khóa siết lợi hại, tấn công thẳng vào các khớp xương hoặc động mạch lớn là những điểm yếu mà không cần tập trung quá nhiều sức lực để phá hủy, điều đó đảm bảo một võ sĩ BJJ có thể lực yếu hơn vẫn có thể đánh bại được đối thủ có thể hình to lớn và mạnh mẽ hơn mình.

Để đạt được trình độ thực chiến tốt, BJJ có một hệ thống huấn luyện hết sức khoa học và bài bản, trong khi khá nhiều môn phái chỉ nhớ được tên đòn thế thôi đã là hết sức vất vả, thậm chỉ còn phải đặt thành bài vè, khẩu quyết. Chiêu thức BJJ chủ yếu sử dụng tiếng Anh tả thực dễ hiểu, dễ nhớ, Armbar – bẻ tay, Knee bar – bẻ gối, Rear naked choke – siết cổ từ phía sau…

Mỗi buổi tập BJJ đều có 30-45 phút dành cho việc đấu tập (sparring). Tất cả thành viên CLB đều đấu với nhau kể cả HLV. Được thi đấu hàng ngày nên trình độ võ sĩ BJJ lên rất nhanh và HLV cũng phải có thực lực, không thể chỉ tay năm ngón mà né tránh việc đấu luyện.

Tuy các đòn thế đều có độ sát thương lớn, gãy khớp, ngất xỉu cho đến mất mạng nhưng võ sinh lại có thể dừng đòn bất cứ lúc nào, do đó BJJ gần như không có chấn thương khi tập luyện. Bạn không thể dừng khi cú đấm, cú đá đang đi thẳng vào mặt với tốc độ cao, nhưng với siết và khóa thì hoàn toàn được: chỉ cần tap out và bạn tập sẽ nới đòn – không có chấn thương.

Một số đòn thế BJJ (RNC, Kimura armlock)

Marcelotine

Mantis guard

Môn võ không biên giới

Yếu tố thứ 3 góp phần tạo nên sự thành công của BJJ là tính mở.

BJJ không có bí truyền, không có chiêu thức dạy riêng cho đại đệ tử. Tất cả các đòn thế đều công khai ở khắp nơi, tại nơi giảng dạy, giáo án có phí, miễn phí và cả hướng dẫn free trên Youtube.

Mỗi năm đều có những chiêu thức mới ra đời và ngay lập tức được phổ cập, chỉ cần đặt tên theo người sáng tạo mà không kèm một đòi hỏi nào như Marcelotine của Marcelo Garcia, Kimura của Masahiko Kimura hay thậm chí không kèm tên tác giả như Mantis guard của Keenan Cornelius …

Trong khi nhiều môn phái khác co cụm, luôn có cái gọi là bí truyền, dạy hạn chế khiến nhiều chiêu thức mai một dần theo năm tháng thì BJJ ngày càng phát triển với nhiều chiêu thức mới ra đời, cái sau bổ khuyết, hoàn thiện cái trước. Mỗi khi võ sinh BJJ đi du lịch, trong vali là võ phục, đến bất cứ đất nước nào anh ta có thể liên hệ với võ đường BJJ tại đó và tập luyện cùng họ trong thời gian lưu trú, không có biên giới, không phân biệt dòng, nhánh, chi phái hay bất cứ thứ gì.

BJJ là môn võ không biên giới

Kỹ thuật lợi hại, luyện tập khoa học, quảng bá chuyên nghiệp, thực tế và tính mở tạo điều kiện phát triển. Tất cả những yếu tố đó đã khiến BJJ trở thành một môn võ có vị trí vô cùng đặc biệt trên bản đồ võ thuật thế giới.