Trong bộ phim bom tấn mang tên “Chuyến tàu tốc hành của Point God”, Daryl Morey xứng đáng được ví như tác giả kịch bản kiêm đạo diễn.

“Chuyến tàu tốc hành của Point God” là cách ví von xứng đáng về cú chuyển nhượng (trade) rung chuyển làng bóng rổ NBA vừa diễn ra giữa Houston Rockets và Los Angeles Clippers để đưa một trong những hậu vệ dẫn bóng toàn diện nhất NBA hiện thời là Chris Paul (biệt danh Point God) về H-Town, vô hình chung ngay lập tức biến Rockets trở thành ứng cử viên nặng ký cho chức vô địch.

Bỏ qua yếu tố bóng rổ sang một bên thì cái trade này có rất nhiều điều đáng nói và thậm chí đáng đưa vào sách giáo khoa về mua-bán của NBA. Nói đơn giản hơn, nó chứng minh cũng như tái khẳng định Daryl Morey là một thiên tài.

1. 1. Sơ lược về Daryl Morey

Daryl Morey sinh năm 1972, hiện đang là giám đốc điều hành câu lạc bộ Houston Rockets. Ông tốt nghiệp đại học ngành khoa học máy tính và sau đó có thêm bằng MBA ở MIT, Havard.

Ông đề cao cách làm thể thao một cách khoa học, đặt nặng vào các chỉ số và phương pháp tính toán thống kê. Ông là người sáng lập và điều hành Hội thảo các phương pháp phân tích trong thể thao của MIT.

Chính ông là người phát minh ra phương pháp tính true shooting percentage (TS%) thay cho chỉ số FG% truyền thống. Ông có hẳn một triết lý bóng rổ cho riêng mình, dùng tính toán các dữ liệu thống kê để dự đoán kết quả tương lai và đề cao những cú ném 3 điểm hoặc lên rổ hơn là những cú ném trung bình. Triết lý này được gọi ngắn gọn là Moreyball hiện này đang rất thịnh hành ở giải bóng rổ NBA.

1. 2. Thiên thời

Quay trở về chủ đề chính thì đầu tiên, cái trade này diễn ra ở một thời điểm vô cùng nhạy cảm đó là ngay trước hạn chót mãn hạn hợp đồng của hàng loạt các cầu thủ NBA 2 ngày.

Chi tiết hơn, trade là sự trao đổi cầu thủ giữa 2 đội nhưng nếu cầu thủ đó mãn hạn hợp đồng thì anh ta có thể đến bất cứ đâu với bản hợp đồng mới mà đội chủ quản không bị mất gì cho đội bóng cũ của anh ta.

Về các khả năng trade Paul George thì thông thường người ta sẽ đợi qua 01/07 hay thậm chí sau đó mấy ngày để 1 loạt các cầu thủ bom tấn giải phóng hợp đồng và tự do chọn đội mới.

Vậy tại sao không ai đợi 2 ngày nữa để Chris Paul sẽ kết thúc hợp đồng (opt out) với Clippers trước 1 năm và có thể xách vali thẳng tiến đến H-Town mà Rockets cũng không phải mất 1 loạt cầu thủ cộm cán của mình cho Clippers.

Câu trả lời là Quỹ Lương (Salary Cap). Rockets chỉ còn khoảng trống 11 triệu đô trong quỹ lương nên họ phải trade chứ không thể chờ để ký mới.

Đầu tiên, động thái vô cùng bất ngờ của Morey chính là đề nghị Chris Paul opt in thay vì opt out và việc này bắt buộc phải làm trước hạn chót là 01/07. Nếu muộn, Paul sẽ thành free agent thì mọi công sức của cả Rockets và Clippers sẽ bị đổ xuống sông xuống bể hết.

Việc đi hay ở lại đối với Chris Paul không ảnh hưởng gì đến vấn đề tiên quyết là tiền lương anh được nhận. Hơn thế nữa 1 năm còn lại trong hợp đồng giờ chuyển sang Rockets sẽ là 1 năm anh thăm dò khả năng đi xa của họ và sau đó nếu được anh sẽ ký gia hạn 5 năm nữa với câu lạc bộ chủ quản (ước tính trị giá trên 205 triệu đô). Đây sẽ là số tiền hời mà anh nhận được cho tới tận năm 38 tuổi – độ tuổi mà anh có thể tính đến việc nghỉ hưu được rồi.

Còn nếu anh opt out bây giờ, ký một hợp đồng với đội mới anh chỉ có thể ký tối đa 4 năm và nhận max contract đến năm 36 tuổi mà thôi. Ở tuổi đó, rất khó cho anh có thể có được 1 max contract nào khác nữa mà sự nghiệp thì đã đi sang sườn dốc bên kia mất rồi. 

1. 3. Địa lợi

Nếu ký hợp đồng mới với Paul, Rockets cần phải tinh giảm quỹ lương của mình thêm hơn 23 triệu đô mới đủ chỗ để đề nghị hợp đồng tối đa (max contract).

Thực tế họ đang có Ryan Anderson với hợp đồng 3 năm trị giá 61.3 triệu đô và nếu họ bán được anh chàng này cho 1 đội nào đó chỉ lấy draft pick mà không lấy thêm cầu thủ nào mới được.

Thế nhưng tìm được đội nào làm vậy khó ngang lên trời và dù kể cả có xảy ra, họ vẫn bị quá salary cap một ít và đồng nghĩa với việc Houston sẽ không thể ký thêm cho 1 cầu thủ back-up nào khác.

Lấy về Chris Paul thông qua trade sẽ giúp họ đẩy bớt cầu thủ sang bên Clippers mà không phải mất trời gian đi giải phóng quỹ lương. Đây cũng là điều mà Clippers mong muốn nhất vì chỉ 2 ngày nữa thôi là họ mất trắng Chris Paul ra thị trường tự do (Free Agent) mà chả thu lại được gì. 

Song song với việc thuyết phục Paul giữ hợp đồng với Clippers, Morey quay sang mời chào các cầu thủ trẻ với họ. Clippers đang đứng trước khả năng mất trắng thì nay lại có thể trade thì họ chắc sẽ không đề nghị quá cao.

Quả đúng như vậy Patrick Beverley (defensive 1^st team), Lou Williams (đề cử sixth man of the year), cầu thủ trẻ Sam Dekker và một 1^st round pick là giá khá hợp lý cho Clippers vào lúc này. Nếu muốn họ vẫn có thể tiếp tục bán Pat và Lou lấy các cầu thủ trẻ hơn và draft pick.

1. 4. Nhân hòa

Tuy nhiên cái trade này vẫn chưa đủ yêu cầu pháp lý để thực hiện. Tổng lương của 3 cầu thủ bên phía Rockets chỉ là 14.3 triệu đô trong khi lương năm tới của Paul là 24.2 triệu đô chưa kể 15% hoa hồng thu được từ chuyển nhượng. Luật NBA quy định giá trị chênh lệch về tiền giữa một thương vụ phải nằm trong khoảng 75% hoặc ít hơn.

Morey giờ phải đi vận động các đội khác để mua những cầu thủ có lương thấp nhất của họ bằng tiền mặt để đưa thêm vào trade sao cho tổng số tiền Rockets bỏ ra sẽ nằm trong khoảng 18.1 triệu $ trở lên đồng thời đề nghị Paul đồng ý nhận số tiền 15% hoa hồng chậm lại sau 6 tháng (tối đa theo quy định).

Nên nhớ NBA bắt buộc trong 1 trade thì bên chỉ trả tiền không được trả cao hơn 3.5 triệu đô. Đây chính là giá mà Golden State Warriors đã bỏ ra để mua đứt draft pick của Bulls và chọn cho mình Jordan Bell.

Chỉ trong vài tiếng đồng hồ, Morey đã nhanh chóng thỏa thuận được 1 loạt “cầu thủ vô danh” từ các đội Mavericks, Hawks, Blazers, Pistons và Sixers để đưa vào trade và làm cho số cầu thủ được đưa sang Clippers lên tới 7 người cho 1 mình Chris Paul.

Thời điểm nhạy cảm này giúp các đội thoải mái cắt giảm cầu thủ không dùng đến của mình để mở rộng chỗ trống đón các cầu thủ tự do từ 01/07 sắp tới.

1. 5. Kết quả

Daryl Morey thực sự đã đạo diễn nên một thương vụ vô tiền khoáng hậu, đúng lúc và vô cùng hoàn hảo. Nó hoàn hảo như trong sách giáo khoa về kinh tế vì không có một bên nào bị thiệt cả.

Chris Paul được chuyển đến chơi cho một đội bóng tiềm năng hơn, bên cạnh ứng cử viên MVP năm nay James Harden và HLV hay nhất năm Mike D’Anthoni trong khi tương lai về lương lậu vô cùng rộng mở.

Clippers từ nguy cơ mất trắng siêu sao của mình nay đã được nhận lại những cầu thủ chất lượng, trẻ và cả draft pick phục vụ cho quá trình tái thiết đội bóng bắt đầu được khởi động.

Các đội khác được giải phóng quỹ lương, nhận lại tiền mặt mà không mất những cầu thủ quan trọng của mình cũng là một món hời khó từ chối.

Và cuối cùng Rockets của Morey có được Point God của NBA tạo nên bộ đôi hàng ngoài mạnh nhất giải bóng rổ nhà nghề Mỹ. Họ chỉ cần điều chỉnh thêm một chút ở đội hình 2 là hoàn toàn có thể chơi song phẳng với đương kim vô địch Golden State Warriors.