Năm 2023 này, Athletics World Championships sẽ chính thức kỷ niệm 40 năm ra đời. Kể từ giải đấu đầu tiên năm 1983 tổ chức tại Helsinki (Phần Lan), đến nay, giải đã phát triển vượt bậc về quy mô, chất lượng chuyên môn và tầm ảnh hưởng đến làng thể thao thế giới.

Lịch sử ra đời giải điền kinh vô địch thế giới

Năm 1913, Liên đoàn Điền kinh Thế giới (khi đó là IAAF) quyết định chọn phần thi môn điền kinh tại Olympic để tính là giải thế giới. Khoảng 50 năm sau, ở những năm cuối thập niên 1960, mong muốn tổ chức một giải vô địch thế giới riêng được nhiều thành viên của IAAF nhiệt liệt ủng hộ.

Đến năm 1976, tại cuộc họp hội đồng IAAF tại Puerto Rico, giải điền kinh vô địch thế giới chính thức được tách ra khỏi Thế vận hội.

Năm 1983, Helsinki của Phần Lan vượt qua Stuttgart (lúc đó thuộc Tây Đức) để trở thành chủ nhà đầu tiên của Athletics World Championships. Sân vận động Olympic Helsinki, nơi tổ chức Olympic 1952, trở thành địa điểm tổ chức của giải đấu đầu tiên này.

Trong năm 1983, giải có 1.333 VĐV thuộc 153 quốc gia tham dự. Tính đến năm 2003, tức 20 năm sau, quy mô giải đã tăng lên 1.679 VĐV của 198 quốc gia trong lần tổ chức ở Paris (Pháp).

Athletics World Championships được tổ chức hai năm một lần, tính từ 1983 nên thường rơi vào năm lẻ. Tuy nhiên, giải đấu năm 2021 không được tổ chức do bùng dịch COVID-19, và phải lùi đến năm 2022 khi giải tổ chức ở Oregon (Mỹ). Đây là năm duy nhất giải điền kinh thế giới tổ chức vào năm chẵn.

Những dấu mốc quan trọng

Việc thay đổi, bổ sung hoặc lược bỏ các nội dung thi đấu tại giải luôn được coi là một dấu mốc cần ghi nhớ.
Năm 1987, lần đầu chạy 10.000m nữ và đi bộ 10km nữ được đưa vào thi đấu. Tới năm 1993, nhảy ba bước nữ lần đầu góp mặt. Sau đó, chạy 5000m được thay thế cho cự ly 3000m từ năm 1995.

Năm 1999, nhảy sào nữ và ném búa được đưa vào chương trình thi đấu. 10km đi bộ nữ chính thức bị thay thế bởi cự ly 20km.

Năm 2005, 3000m chướng ngại vật nữ lần đầu được thi đấu. Và đến tận năm 2017, đi bộ 50km nữ mới được cho phép thi đấu.

Đặc biệt, năm 2019, lần đầu tiên nội dung cực kỳ hấp dẫn là 4x400m tiếp sức hỗn hợp nam nữ mới lần đầu được đưa vào.

Và năm ngoái (2022), cự ly 50km đi bộ đã bị thay thế bằng cự ly 35km.

Điền kinh Việt Nam qua các kỳ giải thế giới

Là giải đấu uy tín cấp thế giới, nên việc được tham dự là một điều rất khó, nhất là khi giải áp chuẩn gắt gao. Tuy nhiên, Việt Nam nằm trong nhóm các quốc gia không có VĐV giành chuẩn nên thường được trao tặng một suất đặc cách.

Suất đặc cách này do Liên đoàn Điền kinh Việt Nam lựa chọn và thông báo cho World Athletics (sau này đổi tên từ IAAF).

Theo thống kê chưa chính xác, trong số 18 kỳ đã tổ chức, Việt Nam đã 13 lần tham dự. Các năm 1987, 1997, 2001, 2005 và 2007 được cho Việt Nam không có VĐV nào góp mặt.

Do đây là sân chơi vượt quá tầm trình độ, lại được tham dự 01 suất đặc cách nên Việt Nam hoàn toàn không có thành tích gì đáng nói ở giải điền kinh vô địch thế giới.

Đây thực sự là một thực tế rất phũ phàng bởi việc tham dự giải thế giới của điền kinh Việt Nam chỉ mang tính chất góp mặt và cơ hội một lần trong đời cho VĐV nào được lựa chọn. Thi đấu cọ xát và có cơ hội chiêm ngưỡng những ngôi sao điền kinh hàng đầu thế giới tranh tài là cơ hội hiếm có cho những VĐV Việt Nam đã từng dự giải thế giới.

Cùng điểm mặt những VĐV Việt Nam đã từng thi đấu ở giải điền kinh thế giới:

Theo số liệu được thống kê, ở năm 2009 khi giải tổ chức ở Berlin (Đức), nữ VĐV nhảy cao Bùi Thị Nhung đã tham dự. Tuy nhiên, thành tích của VĐV này không được ghi nhận.

Năm 2011, tại Daegu (Hàn Quốc), Trương Thanh Hằng dự thi nội dung chạy 800m nữ và không vượt qua vòng loại khi xếp hạng 29 với thành tích 2:03.52 (2 phút 03 giây 52).

Tới năm 2013, khi giải tổ chức tại Moscow (Nga), Nguyễn Thị Thanh Phúc đại diện điền kinh Việt Nam thi đấu nội dung 20km đi bộ nữ và xếp hạng 48 với thành tích 1:36:27 (1 giờ 36 phút 27 giây).

Năm 2015 ở Bắc Kinh (Trung Quốc), điền kinh Việt Nam có Nguyễn Thị Huyền tham dự chạy 400m rào nữ và xếp hạng 6 ở lượt chạy vòng loại (không vào vòng tiếp theo) với thành tích 57.31 (57 giây 31).

2 năm sau đó (2017), khi giải đấu tổ chức ở London (Anh quốc), Bùi Bá Hạnh tham dự nội dung chạy 100m nam. Mặc dù đạt thành tích cá nhân tốt nhất mùa giải đó với thông số 10.76, nhưng anh vẫn chỉ xếp hạng 16 vòng sơ loại và không thể đi tiếp đến vòng loại.

Năm 2019, Việt Nam tiếp tục cử một VĐV chạy ngắn khác là Ngần Ngọc Nghĩa tham dự giải đấu ở Doha (Qatar). Chàng trai đoàn Công an Nhân dân có lẽ là VĐV thi đấu ấn tượng nhất của điền kinh Việt Nam tại sân chơi này khi vượt qua vòng sơ loại. Thông số 10.67 giúp Nghĩa xếp hạng 9 vòng sơ loại, đoạt suất “chuẩn vớt” (q), tức là suất dành cho những VĐV có thành tích tiếp theo tốt nhất ở tất cả các vòng sơ loại để đi tiếp. Tuy nhiên, ở vòng đấu loại sau đó, Nghĩa lại không thi đấu.

Gần đây nhất, khi giải tổ chức ở Oregon (Mỹ), Quách Thị Lan nhận suất đặc cách dự nội dung 400m rào nữ. Cô gái quê Thanh Hóa đạt thông số 58.84, xếp hạng 35 và không vượt qua vòng loại.

Năm 2023, khi giải đấu sắp diễn ra tại Budapest (Hungary) từ 19-27/8/2023 tới, Việt Nam sẽ có một đại diện là Nguyễn Thị Oanh thi tài nội dung chạy 1500m nữ. Đây là nội dung quy tụ nhiều VĐV hàng đầu thế giới nên cơ hội để Oanh vượt qua vòng loại cũng sẽ rất nhỏ.

Dự kiến, Oanh sẽ lên đường sang Hungary dự giải vào 15/8/2023. Cô gái sinh năm 1995 sẽ thi đấu ở ngay ngày khai mạc giải 19/8/2023.