NBA draft là sự kiện diễn ra hàng năm mà trong đó các đội bóng thuộc giải bóng rổ nhà nghề Mỹ (ngày nay là 30 đội) được lần lượt chọn (draft pick) những cầu thủ mới vào đội của mình. 

1. Đến năm 1995, có 2 đội bóng mới được phép tham dự NBA là Toronto Raptors và Vancouver Grizzlies. Tuy nhiên, ban tổ chức giải bóng rổ NBA tuyên bố 2 đội này sẽ không được chọn 1st pick trong 3 năm đầu tiên, kể cả nếu họ thắng draft lottery và điều đó đã thực sự xảy ra.

Năm 1996, Toronto thắng draft lottery nhưng đành phải nhường 1st pick cho Philadelphia 76ers lấy về siêu sao Allen Iverson. Hai năm sau đó, Vancouver cũng gặp cảnh tương tự và buộc phải draft sau L.A Clippers. 

2. Từ khi ra đời weighted lottery system, giải bóng rổ NBA cũng xảy ra nhiều câu chuyện trớ trêu do có những đội bóng may mắn chiến thắng với cơ may cực kì thấp.

Điển hình như Chicago Bulls thắng với 1,7% khả năng và đưa về ngôi sao Derrick Rose mà không lâu sau anh giành danh hiệu Rookie of the year (2008) rồi đến MVP (2011), rồi giúp Chicago Bulls vào sâu Play-off trong nhiều năm liền trước khi dính chấn thương.

Charlotte Hornets cũng được coi là vô cùng may mắn khi thắng được lượt pick thứ 3 lúc bước vào vòng quay số với chỉ 1,83% cơ hội và nhờ đó họ có được ngôi sao Baron Davis về đội mình.

3. Cleveland Cavaliers được coi là đội bóng may mắn nhất khi có tới 2 lần trúng số. Năm 2011 Cleveland thắng với 2,8% cơ hội và chọn về hậu vệ Kyrie Irving mà cho đến nay đang là ngôi sao sáng trong đội hình vô địch của họ.

Năm 2014, một lần nữa Cleveland có được 1st pick với chỉ 1,7% khả năng. Andrew Wiggins là cầu thủ được chọn và ngay lập tức được đưa sang Minnesota Timberwolves theo hợp đồng chuyển nhượng từ trước, nếu không Cleveland Cavaliers năm đó sẽ là đội đầu tiên của NBA có 4 cầu thủ 1st pick của mình trong đội hình là LeBron James, Kyrie Irving, Anthony Bennette và Andrew Wiggins.

4. Kể từ năm 1990, chỉ có Orlando Magic (1992 và 1993) cùng Cleveland Cavaliers (2013 và 2014) là 2 đội bóng thắng draft lottery 2 năm liên tiếp. Trong khi đó, Denver Nuggets, Indiana Pacers, Memphis Grizzlies, Miami Heat và Utah Jazz chưa bao giờ được cầm 1st pick trong lịch sử. 

5. Các đội phải tranh giành nhau vị trí 1st pick trong mỗi kỳ NBA draft, nhưng không phải đội may mắn nào cũng có thể chọn được cầu thủ tốt cho mình. Kwame Brown (2001) là một trong những sai lầm của Washington Wizards.

Ba năm sau đó, L.A Clippers đưa về Micheal Olowonkandi thi đấu mờ nhạt, chỉ ghi trung bình khoảng 8 điểm mỗi trận trong cả sự nghiệp không nổi bật của mình. Năm 2007, Portland chọn Greg Oden cho 1st pick của mình nhưng chấn thương đầu gối khiến anh không còn là chính mình và sớm tuyên bố nghỉ hưu sau khi chẳng cống hiến được gì đáng kể.

Gần đây nhất là Anthony Bennette (2013) được Cleveland Cavaliers chọn, nhưng cầu thủ trẻ này vẫn chưa thể mon men tới vị trí đội hình xuất phát chứ chưa bàn đến tỏa sáng hay không.

6. Những 1st pick được đánh giá là tốt nhất NBA thời kỳ hiện đại thuộc về Shaquille O'Neal (1992), Tim Duncan (1997) và LeBron James (2003) khi cả 3 đang là ứng cử viên sáng giá cho danh hiệu Hall of Fame (Những huyền thoại của NBA) trong tương lai.

Allen Iverson (1996) cũng là một gương mặt sáng giá khi trở thành biểu tượng của văn hóa bóng rổ. Yao Ming (2002) xuất hiện đánh dấu sự hiện diện của NBA tại Trung Quốc và đẩy thị phần truyền hình của NBA lên cao nhất lịch sử giải đấu. 

7.  Những năm 1984, 1996 và 2003 được đánh dấu là 3 năm có chất lượng các cầu thủ draft tốt nhất NBA với sự có mặt của Michael Jordan, Kobe Bryant và LeBron James.

Ngược lại, năm 2000 bị coi là năm có chất lượng cầu thủ thấp nhất mà trang Sports Illustrated gọi các cầu thủ được chọn trong 1st round là “nhóm những cầu thủ khủng khiếp” mà dẫn đầu là Kenyon Martin.

8. Kỳ draft mở rộng được NBA tổ chức một số lần khi có một đội bóng mới vào thi đấu ở NBA. Đội bóng này sẽ được phép nhặt một số cầu thủ không dùng đến của các đội bóng có sẵn để gây dựng đội hình cho riêng mình.

Gần đây nhất năm 2004, đội Charlotte Bobcats được ghi danh là đội thứ 30 tham gia NBA. Trải qua nhiều biến cố nhưng nhờ chính sách cân bằng của NBA mà đội Charlotte Hornets ngày nay đã trở thành một đội bóng khá mạnh và có thể tham dự Play-off với các đội mạnh khác.

(Còn tiếp kỳ cuối)