60 năm lịch sử European Cup/Champions League (Phần 1): Ghét Anh, Pháp tranh tổ chức
60 năm trước, một cầu thủ của Real Madrid là Paco Gento đã nói như vậy. Ở cái thời không có tivi, không video, ít ai ngỡ rằng European Cup, hay còn gọi là Cúp C1, giải đấu dành cho các đội vô địch quốc gia châu Âu, và sau này là Champions League lại trở thành một trong những sự kiện thể thao hấp dẫn nhất thế giới.
Trận đấu giữa Real Madrid và Servette của Thụy Sĩ tại Geneva vào ngày 08/09/1955 không phải là trận đấu đầu tiên trong lịch sử European Cup. Thời điểm đánh dấu sự ra đời của Cúp C1 là khi Sporting Lisbon hòa Partizan Belgrade 3-3 ở Lisbon vào ngày 04/09.
Vô vàn giải đấu
Sự thực thì trước lúc European Cup ra đời, châu Âu đã có rất nhiều giải thi đấu cấp CLB. Một trong số này là Coupe Van der Straeten Ponthoz, giải đấu được đặt theo tên một bá tước người Bỉ và tổ chức ở Brussels với sự tham dự của 6 đội vào năm 1900. Do châu Âu lúc này, ngoài Anh và Scotland, chỉ có giải vô địch của Bỉ, Hà Lan và Thụy Sĩ nên báo chí Bỉ xem Coupe Van der Straeten Ponthoz như là giải vô địch châu Âu cấp CLB.
Trước đó, Austria/Habsburg Monarchy-Challenge Cup dành cho các đội bóng của Áo, Hungary ra đời năm 1897 và duy trì đến năm 1911. Sau khi Austria/Habsburg Monarchy-Challenge Cup khép lại, Coupe des Pyrenees, ra đời năm 1910, được nhắc đến bởi đây là giải đấu của các đội bóng miền nam Pháp với những đội bóng xứ Basque, Catalan của Tây Ban Nha. Hay Sir Thomas Lipton Trophy diễn ra từ năm 1909 đến 1911 giữa các CLB của Italia, Đức, Thụy Sĩ và Anh.
Mặc dù thế, giải quốc tế lớn đầu tiên cấp CLB nổi tiếng nhất lúc này là Mitropa Cup, ra đời vào năm 1927 dưới ý tưởng của Hugo Meisl, người đứng đầu Liên đoàn bóng đá Áo. Lúc này, châu Âu có nhiều quốc gia có giải vô địch riêng nhưng sự ra đời của Mitropa Cup là nhằm hỗ trợ cho các CLB chuyên nghiệp mới về mặt tài chính.
Cùng thời gian, năm 1930, Servette đề xuất tổ chức một giải dành cho các CLB vô địch quốc gia ở châu Âu. Giải có tên gọi Coupe des Nations và Ujpest của Hungary giành chức vô địch. Tuy nhiên, ngay cả khi thành công và mời được 10 đội bóng vô địch quốc gia, Coupe des Nations không tổ chức thêm một lần nào nữa vì lý do tài chính.
Sau Thế chiến 2, vị thế giảm dần của Mitropa Cup dẫn đến sự ra đời của Latin Cup, giải đấu dành cho các đội bóng từ Pháp, Italia, Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha.
Như vậy có thể thấy rõ là trong giai đoạn trước khi European Cup xuất hiện, Mitropa Cup vẫn được xem là giải đấu uy tín nhất. Thậm chí, Mitropa Cup còn đưa ra ý tưởng các đội bóng thi đấu trên sân nhà, sân khách để chọn đội thắng chung cuộc.
Câu trả lời cho người Anh
Thành công của những giải như Mitropa Cup và Latin Cup đòi hỏi châu Âu phải có một giải đấu mang quy mô lớn hơn, trước khi ý tưởng này được một người đàn ông tên là Gabriel Hanot biến thành sự thật.
Hanot từng là tuyển thủ Pháp nhưng sự nghiệp của ông kết thúc sớm sau một vụ tai nạn hàng không. Hanot trở thành HLV, rồi sau đó là phóng viên thể thao của tạp chí Miroir des Sports. Năm 1934, ông có đề xuất các đội tham gia thi đấu quốc tế nhưng ý định này đã bị gác lại và chiến tranh cũng ập đến.
Năm 1948, giải Campeonato Sudamericano de Campeones, hay “Giải vô địch Nam Mỹ của các đội vô địch”, tức tiền thân của Copa Libertadores, ra đời. Lúc này, phóng viên người Pháp là Jacques Ferran đang có mặt ở Santiago, Chile, để gửi tin bài cho tờ L’Equipe. Trở lại Pháp sau đó và hứng thú về ý tưởng tổ chức một giải tương tự tại châu Âu, Ferran đề xuất với L’Equipe. Hanot, lúc bấy giờ là tổng biên tập của L’Equipe, ngay lập tức gửi kế hoạch cho UEFA.
Có thể nói vào đầu thập niên 1950 này, cơ hội để một giải vô địch châu Âu cấp CLB ra đời đã thực sự chín muồi. Bóng đá phát triển, việc đi lại bằng đường hàng không thuận tiện, World Cup 1954 tổ chức thành công và thú vị nhất là Anh, sau một thời gian dài tự co mình lại thì nay cũng nói đến việc tổ chức thi đấu giao hữu. Khi đó, họ mời nhiều đội bóng nước ngoài, đặc biệt là từ Đông Âu, và thu hút một lượng người xem rất lớn do các sân lúc này đều lắp đèn.
Một trận đấu như vậy được tổ chức vào tháng 12/1954 đã đưa Wolves, vô địch Anh, gặp Honved của Hungary. Lý do chính khiến cả châu Âu chú ý ở trận đấu sẽ được truyền hình trực tiếp trên BBC là Wolves sau tour du đấu hè năm 1953 đã thắng Racing Club của Argentina, Dynamo Moscow và Spartak Moscow của Liên Xô cũ, trong khi Honved có 5 tuyển thủ quốc gia từng đè bẹp đội tuyển Anh 7-1 tại Budapest cách đó 6 tháng.
Trên tờ Daily Express, Desmond Hackett đã bình luận như sau: “Cho đến khi có một giải đấu thực sự ra trò, đội bóng chiến thắng trong tối nay giữa Wolves của Billy Wright và Honved của Ferenc Puskas, theo ý kiến của tôi, sẽ là đội bóng vô địch châu Âu”.
Sau khi Wolves ngược dòng và thắng 3-2, Daily Express khẳng định: “Wolves đã trở CLB vô địch châu Âu, còn HLV của họ, Stan Cullis và báo chí Anh thậm chí tuyên bố họ là “nhà vô địch thế giới”.
Sự ngạo mạn của người Anh khiến Hanot nóng mắt và ông nói: “Chúng tôi sẵn sàng đợi đến khi Wolves tới Moscow và Budapest để khẳng định vị thế của họ nhưng nếu người Anh tự tin đến thế, đây là lúc thành lập một giải vô địch châu Âu”.
Ý tưởng của Hanot nhận được sự ủng hộ của nhiều CLB hàng đầu, đặc biệt từ Real Madrid. Rắc rối cho ông là không ai sẵn sàng đứng ra tổ chức. FIFA tuyên bố họ chỉ chịu trách nhiệm với các trận đấu cấp đội tuyển, còn UEFA mới ra đời cách đó vài tháng. Hanot và L’Equipe vì thế đã đứng ra. Tháng 4/1955, L’Equipe mời 18 CLB đến Paris thảo luận về giải đấu mới. Không phải tất cả đều là đội vô địch quốc gia nhưng với Real Madrid, AC Milan, Reims, Honved và Chelsea, chất lượng của giải là có thể được đảm bảo. Và vòng đấu đầu tiên sẽ được bắt đầu vào mùa thu năm 1955.
Đến ngày 21/06, Uỷ ban điều hành UEFA tiếp quản công việc tổ chức và đặt tên cho giải là European Champions Clubs’ Cup, rút gọn là European Cup.
(Còn tiếp)
Mạnh Hào
