1. Một hình ảnh quá dễ thương, tiêu biểu cho giấc mơ vào chung kết World Cup, điều mà ngay cả "thế hệ vàng" những năm 90 cũng không vươn tới được, vừa được hiện thực hóa. Dù cuối cùng có vô địch hay không thì thành công của Croatia tại World Cup 2018 cũng đáng xem như một câu chuyện cổ tích thời hiện đại. Nhờ đâu mà đất nước chỉ có hơn 4 triệu dân với một giải VĐQG bị cho là xoàng xĩnh lại có đội tuyển vào tới tận chung kết của World Cup?

Truyền thống của bóng đá Croatia trên thực tế không chỉ gói gọn trong 26 năm qua, kể từ khi được FIFA và UEFA công nhận là một nền bóng đá độc lập, tách khỏi Liên bang Nam Tư vào năm 1992. Đơn giản vì trong nhiều thập niên trước đó, từng có nhiều tài năng bóng đá Croatia góp mặt trong thành phần đội tuyển quốc gia của Nam Tư (bao gồm cả các vùng lãnh thổ của Serbia, Slovenia, Macedonia, Bosnia&Hezergovina, Kosovo...) thi đấu tại các giải châu Âu và thế giới. 

Nhưng kể từ khi trở thành một quốc gia độc lập, ý thức được "thân phận" nhỏ bé (chỉ rộng 56 ngàn km2, dân số khi ấy chưa đến 4 triệu người) và rất hạn chế về điều kiện phát triển của mình, bóng đá Croatia đã có những chính sách nhằm tạo sự đột phá và thay đổi, đặc biệt từ phong trào. 

Người dân Croatia ăn mừng chiến thắng của đội nhà.

Kể từ năm 1996 tới nay, đội tuyển Croatia đã liên tục sản sinh nhân tài thi đấu tại các VCK Euro và World Cup, đặc biệt là "thế hệ vàng" đầu tiên hồi nửa sau những năm 90 của thế kỷ trước với một loạt những tên tuổi như Davor Suker, Alen Boksic, Prosinecki, Boban, Bilic, Asanovic, Jarni, Tudor, Stanic, Simic...

World Cup 1998 là điểm nhấn mang ý nghĩa lịch sử, Croatia tiến tới vòng bán kết, để thua 1-2 trước chủ nhà Pháp (đội sau đó lên ngôi vô địch), rồi sau đó giành huy chương đồng sau khi thắng luôn đối thủ hùng mạnh Hà Lan trong trận tranh hạng 3. Phải mất đúng 20 năm sau, đội tuyển Croatia với thế hệ vàng mới đã làm được hơn thế: Góp mặt ở trận chung kết World Cup 2018 lần đầu tiên trong lịch sử!

2.  Quy mô nền móng của bóng đá Croatia thật ra rất nhỏ bé, với khoảng 1500 câu lạc bộ và khoảng 140 ngàn người đăng ký (bao gồm cả nam lẫn nữ) và đa số là cầu thủ phong trào, nghiệp dư. Hệ thống bóng đá quốc gia chính thức chỉ bao gồm 4 hạng, trong đó có 2 hạng chuyên nghiệp là Pvra HNL với 10 đội, rồi Druga HNL với 12 đội.  

Đấy thật sự là một nền tảng quá đỗi nghèo nàn và xoàng xĩnh, nếu so với con số hàng triệu người chơi bóng thường xuyên của các nền bóng đá lớn ở châu Âu như Đức, Pháp, Anh, Ý, Tây Ban Nha... cùng hệ thống thi đấu quốc gia từ 7-10 hạng khác nhau!

Huyền thoại Davor Suker – người đang giữ kỷ lục ghi bàn cho ĐTQG, cũng là đương kim chủ tịch LĐBĐ Croatia bật mí: "Tiền là quan trọng, nhưng không phải tất cả... Việc chúng tôi được ví như Brazil châu Âu phần nào đến từ phong cách chơi bóng. Quan điểm của chúng ta là đề cao sự sáng tạo. Đấy chính là yếu tố quyết định trong việc phát triển một cầu thủ tốt. 

Thủ lĩnh Modric đang cùng các đồng đội viết lên chuyện cổ tích.

Vâng, chìa khóa của bóng đá Croatia nằm ở đây. HLV Novoselac, người từng dẫn dắt ĐT U21 Croatia, nay đang đứng đầu chương trình phát triển bóng đá trong thanh thiếu niên nước này cho biết: "Điều quan trọng nhất là tạo điều kiện để các cầu thủ trẻ phát triển về kỹ thuật cũng như có sự tiến bộ ổn định. Các cầu thủ trẻ của chúng tôi gần như không thi đấu thật sự cho tới độ tuổi 12 hoặc 13; thậm chí ngay cả khi bước vào các giải đấu thì với họ, kết quả cũng không phải mục tiêu cao nhất. 

Các cầu thủ luôn được khuyến khích chơi bóng một cách sáng tạo, luôn sẵn sàng rê bóng, chơi một chạm và tung ra cú dứt điểm trong bất kỳ tình huống nào...". Cũng theo Novoselac, đây là điểm khác biệt rất lớn so với các nền bóng đá lớn ở châu Âu, nơi các cầu thủ nhí được gò ép vào "khuôn khổ" của các sân chơi bóng đá 11 người một cách quá bài bản và đề cao kết quả ngay từ khi mới 10 tuổi.

Croatia chủ trương phát triển bóng đá một cách tự nhiên, theo đúng nghĩa một "trò chơi" đối với lứa tuổi nhi đồng. Mọi cầu thủ dưới 12 tuổi đều có thể thoải mái đến với bóng đá và chơi một cách thoải mái trong khuôn khổ nhà trường, nơi các cá nhân được khuyến khích thoải mái lừa bóng và đưa ra những quyết định xử lý tình huống chính xác nhất có thể. 

Không quá lời khi nói rằng Croatia đã chọn được con đường riêng cho mình để tạo nền tảng đặc biệt cho các cầu thủ ngay từ nhỏ: Phát triển kỹ thuật và tư duy sáng tạo. Bởi vậy, rất nhiều cầu thủ Croatia, khi được rèn luyện về chiến thuật và tư duy chơi bóng đỉnh cao đã có sự tiến bộ rất nhanh, có cơ hội ra nước ngoài phát triển tài năng rồi thành danh ở các CLB lớn khắc châu Âu. 

Có thể kể ra hàng loạt cái tên nổi bật qua các thời kỳ như: Alen Boksic (Marseille và Juventus), Zvonimir Boban, Dario Simic (Milan), Davor Suker, Modric, Kovacic (Real Madrid), Vlaovic (Valencia), Tudor, Mandzukic (Juventus), Ivica Olic (Bayern), Rakitic (Barca)... Những ngôi sao ấy cũng chính là nòng cốt của ĐTQG Croatia tại các đấu trường quốc tế lớn. Và câu chuyện cổ tích của bóng đá Croatia cũng đã được viết nên từ đấy!

Khi Croatia đánh bại Anh để tạo nên chiến công lịch sử ở World Cup 2018, Davor Suker – tiền đạo lừng danh của ĐTQG từng giành hạng 3 tại World Cup 1998 đang là chủ tịch của LĐBĐ quốc gia (từ năm 2012, khi mới 44 tuổi), trong khi cựu đội trưởng Zvonimir Boban đang làm nhiệm vụ tại World Cup 2018 trong vai trò Phó Tổng thư ký của FIFA (từ 1996). 

Họ đều từng là những cầu thủ nổi tiếng về sự sáng tạo, và cũng chính  nhờ tư duy sáng tạo được rèn giũa từ bé đã giúp họ vươn lên hàng ngũ những nhà lãnh đạo của bóng đá Croatia cũng như của thế giới!