Phá kỷ lục cá nhân tới 8 phút, lọt vào top 5 Boston Marathon, xếp trên nhiều ngôi sao sừng sỏ nhưng ngay cả khi có thành tích ấn tượng như vậy, bạn vẫn phải ra về tay trắng mà không được một "cắc" tiền thưởng nào.

"Thảm họa" ấy đã xảy ra với Chichester, Jackson và Snelson, 3 VĐV có trong danh sách top 15 VĐV có thành tích tốt nhất Boston Marathon 2018.

Chạy tốt thôi chưa đủ

Chichester, nữ y tá hiện làm việc theo ca tại Brooklyn, là 1 trong 3 VĐV nữ cùng với Jackson và Snelson thuộc top 15 không nhận được tiền thưởng của BAA, đơn vị tổ chức giải Boston Marathon 2018.

Yuki Kawauchi và Des Linden lên ngôi đầy bất ngờ, ngoài dự đoán của các chuyên gia. Mỗi người nhận 150.000 USD tiền thưởng

Theo khung giải thưởng, vị trí thứ 5 của nữ sẽ nhận được số tiền 15.000 USD trong khi vị trí thứ 13 và 14 lần lượt nhận được 1.800 USD và 1.700 USD. 3 người nhận tiền thưởng thay thế sẽ là 3 VĐV chạy chậm hơn nhưng thuộc nhóm elite. Nhìn sang nhóm nam, Becky Snelson là VĐV nam không thuộc nhóm elite nhưng vẫn nhận được số tiền thưởng 1.700 USD vì xếp hạng 14 (2:49:50). Nghịch lý này khiến nhiều người cảm thấy tiếc nuối cho những cố gắng của cô y tá Brooklyn.

Lý do là bởi Chichester và 2 "nạn nhân" kia đều xuất phát ở wave 1, không phải nhóm elite. Thành tích BQ năm 2018 của Chichester chỉ là 2 giờ 53 phút 30 giây, chậm hơn tới 6 phút so với thành tích chuẩn của nhóm elite. Chính vì thế, Chichester chỉ có thể xuất phát ở wave 1.

Qui định ngặt nghèo đối với nữ

Điều lệ của Boston Marathon qui định tiền thưởng dành cho các VĐV nữ chỉ trao cho nhóm elite. Tại Boston Marathon 2018, nhóm "elite" VĐV nữ ưu tú có tổng cộng 46 người. Để được lọt vào nhóm này, VĐV phải có BQ (Boston Qualifiy - thành tích chuẩn để đăng ký tham dự Boston) tốt hơn mức 2 giờ 47 phút 50 giây.

Sarah Sellers, một nữ y tá gây mê, chỉ hi vọng lọt Top 15 Boston và đạt chuẩn vòng loại Olympic. Nhưng cô còn làm được nhiều hơn thế với ngôi Á quân kèm 75.000 USD tiền thưởng

Có hàng ngàn VĐV nam vào diện nhận được tiền thưởng nếu lọt vào top 15 nhưng chỉ có 46 VĐV nữ trong tổng số 13.391 người có khả năng nhận được tiền thưởng.

Vì số lượng người tham gia quá đông với hơn 3 vạn runner nên Boston Marathon cũng như nhiều giải marathon lớn khác trên thế giới phải phân chia lượt xuất phát (wave) với các khung giờ khác nhau. Các elite nam và nữ, cũng là nhóm ƯCV vô địch giải Boston Marathon, được ưu tiên xuất phát sớm hơn nhóm phổ thông còn lại.

Elite nữ xuất phát từ lúc 9 giờ 32 phút còn elite nam xuất phát từ 10 giờ sáng. Các VĐV nữ phổ thông được chia thành 4 wave trong các khung giờ từ 10 giờ đến 11 giờ 15 tùy theo thành tích BQ. Nhóm wave 1 (kế tiếp nhóm elite) của nữ xuất phát lúc 10 giờ sáng cùng với thời điểm các elite nam.

Ở cuộc đua của nam, các VĐV phổ thông của wave 1 được xuất phát gần như cùng lúc với nhóm elite và đều có khả năng nhận tiền thưởng như nhau. Nhóm elite nam được ưu tiên đứng trước 1-2m để có cơ hội bứt xa khỏi nhóm phổ thông mà không bị vướng chân.

Tăng sự hấp dẫn hay làm khó cho VĐV nữ?

Năm 2004, BAA, BTC giải Boston Marathon đã thay đổi khung thời gian xuất phát giữa nhóm elite và nhóm kế tiếp sau đó chênh lệch 30 phút đồng hồ nhằm tạo điều kiện cho nhóm elite "rộng đường" tranh tài.

Trang Hạ là 1 trong 3 đại diện từ Việt Nam góp mặt ở vạch xuất phát. Trang Hạ và Trịnh Bằng là 2 VĐV hoàn thành Boston Marathon 2018

T.K.Skenderian, người phụ trách truyền thông của Boston Marathon lý giải: "Qui định thời gian xuất phát của nam và nữ cách xa nhau cho phép cuộc đua của các VĐV nữ nhận được nhiều sự chú ý hơn và không bị ảnh hưởng quá nhiều bởi cuộc đua giữa các VĐV nam". Luật cũng qui định chi tiết hơn để tạo ra tính cạnh tranh công bằng giữa tốp đua tranh ngôi vô địch (và tiền thưởng).

"Boston Marathon là cuộc đua trực tiếp giữa các VĐV, những người có thể nhìn thấy rõ nhau chứ không phải là một cuộc đua tính thời gian như vòng loại Olympic. Tiền thưởng trao cho VĐV dựa trên thời gian "gun-time" (tính từ khi có hiệu lệnh xuất phát đến khi VĐV chạm đích), không phải "net-time" (thời gian từ lúc VĐV chạy qua cổng đọc chip trên bib ở vạch xuất phát đến khi chạm đích). Sẽ không công bằng nếu bạn chạy đua chiến thuật với elite mà bạn được thông báo là xếp hạng 5 trong khi bạn chỉ nhìn thấy phía trước có 3 elite  chỉ bởi vì ai đó xuất phát ở nhóm sau chạy nhanh hơn. Tất cả các VĐV cho dù thuộc nhóm elite nữ hay không đều biết và đồng ý về qui định tiền thưởng trước khi tham gia giải", Skenderian khẳng định.

Rõ ràng, các VĐV thuộc nhóm elite do phải tính toán chiến thuật để so kè với nhau nên thành tích hoàn toàn có thể thấp hơn so với nhóm phổ thông ở wave 1.

Sẽ xem xét sửa qui định?

Trở lại với Chichester, dĩ nhiên cô không thể vui vì bản thân đã cố gắng nhưng không được đền đáp. "Tất nhiên tôi lẽ ra phải nhận được tiền thưởng với những gì tôi đã cống hiến", Chichester  bày tỏ. "Tôi không nghĩ là ai đó xuất phát từ nhóm đông mà lại có thể lọt vào top 15 kể từ năm 2004. Vì thế, chúng tôi xứng đáng được tưởng thưởng vì đã nỗ lực hết mình".

Top 5 VĐV nữ có thời gian tốt nhất Boston Marathon 2018

1. Des Linden 2:39:54

2. Sarah Sellers 2:44:04

3. Krista Duchene 2:44:20

4. Rachel Hyland 2:44:29

5. Jessica Chichester 2:45:23

"Tôi sẽ chạy xuất phát cùng nhóm elite nếu họ cho phép tôi đứng cùng nhóm đó", cô nói. "Qui định này tạo ra rào cản ngăn trở VĐV có khả năng đạt thành tích cao trong nhóm VĐV trung bình có cơ hội tranh tài với các VĐV nhóm elite. Tôi không nghĩ điều này là công bằng".

Bình luận về trường hợp éo le "trăm năm có một" này, Mario Fraioli, một HLV chạy bộ, nhận xét: "Chichester đã thi đấu rất tốt để hoàn thành ở vị trí thứ 5 với thành tích vượt kỷ lục cá nhân tới 8 phút nhưng cô không nhận được tiền thưởng. Trường hợp của Chichester không phải do vấn đề phân biệt giới tính mà do cô rơi vào trường hợp thiếu may mắn khi chiếu theo qui định của BTC".

Kathrine Switzer, người phụ nữ đầu tiên trong lịch sử chạy giải Boston Marathon, mở ra cuộc cách mạng về giới ở giải chạy danh tiếng Boston Marathon cách đây 50 năm. Bà mang Bib 261, số Bib mà bà đã đeo khi bị BTC xô đẩy khỏi đường chạy năm 1967, ở giải chạy Boston Marathon 2017

Boston Marathon không phải là giải Major duy nhất trong hệ thống giải "Big 6" đưa ra qui định phân biệt giữa nam và nữ như vậy. New York City Marathon cũng có qui định tương tự. Đây là lần đầu tiên Boston Marathon gặp vấn đề "nhạy cảm" liên quan đến tiền thưởng khi VĐV nữ không thuộc nhóm elite lại chen vào top 15 chung cuộc.

Thời tiết năm nay khắc nghiệt phần nào đã làm xáo trộn bảng xếp hạng các chân chạy xuất sắc. Thành tích Các ƯCV hàng đầu cho chức vô địch như Galen Rupp, Shalane Flanagan, Kirui...đều tệ hại, thậm chí bỏ cuộc vì hạ thân nhiệt, những ai chịu được rét như Yuki Kawauchi có cơ hội tỏa sáng.

Chichester cho biết cô nhận được vài lời gợi ý mở một trang gây quĩ GoFundMe để nhận tiền quyên góp cho cô và 2 VĐV thiếu may mắn kia nhưng Chichester không muốn vậy. "Tôi nghĩ mọi người thật rộng lượng và hào phóng. Tuy nhiên, tôi cảm thấy không ổn nếu nhận tiền theo cách như vậy. Tôi chỉ muốn nhận tiền từ BAA".

Còn đại diện BAA cho biết sẽ xem xét dựa vào kết quả các giải chạy những năm kế tiếp. Nếu thời tiết không có đột biến thì thứ tự giữa nhóm elite và nhóm phổ thông wave 1 rất khó để xáo trộn. Và như vậy, giải chạy danh tiếng hơn 1 thế kỉ này chẳng có gì phải thay đổi chỉ bởi một sự kiện hi hữu.