Khi trận đấu đang diễn ra, một trong những hình ảnh ngày càng trở thành quen thuộc ở Man Utd là cảnh HLV Louis van Gaal dán mắt vào sa bàn gắn những thỏi nam châm tượng trưng cho cầu thủ Man Utd và các vị trí của đối thủ thường được đặt lên trên laptop. Phải thừa nhận là trong làng HLV, sa bàn là một công cụ rất phổ biến. Vấn đề chỉ là hiếm có HLV nào sử dụng nó vào giữa trận. Nhưng Van Gaal xem ra là trường hợp cá biệt. Ông hiếm khi đứng ra chỉ đạo các cầu thủ. Thay vào đó, nhà cầm quân người Hà Lan hầu như chỉ dán mắt vào sa bàn chiến thuật.

Phong cách như vậy xác định Van Gaal chính là một nhà chiến thuật hơn là chiến lược gia. Mẫu HLV như vậy thường rất chú trọng tới cự ly đội hình và các vị trí trên sân, cũng như lưu ý kỹ tới từng pha tranh chấp xuyên suốt mặt sân và nhớ rõ ai kèm ai, và ai đang có khoảng trống. Phong cách ấy ngược hẳn với Arsene Wenger, đối thủ của ông vào Chủ nhật này, vì “Giáo sư” thường chỉ xem và ghi chú chút đỉnh. Có ý kiến cho rằng sở dĩ Van Gaal khác người như thế là nhằm đánh giá tình huống để đưa ra các ý tưởng mới mẻ cho đội nhà.Nhưng chính xác thì ai rõ HLV Hà Lan ấy đang chú ý cái gì, phân tích thế nào và điều chỉnh ra sao?

Van Gaal thường mang theo sa bàn ra sân

Đúng là thời Van Gaal còn nắm Tuyển Hà Lan, những quyết định chiến thuật của ông có hiệu quả rất rõ. Ngay trước VCK World Cup 2014, ông dùng hàng thủ 3 người, nhưng sau đó thay đổi liên tục, đặc biệt từ giai đoạn đá loại trực tiếp khi sử dụng 3-4-1-2 trước Mexico, 3-4-3 trước Costa Rica, rồi 3-5-2 ở bán kết gặp Argentina. Nhìn chung, cách tiếp cận trận đấu của Van Gaal chủ yếu giúp đội nhà có cùng quân số với đối phương ở giữa sân và có dư người ở hàng thủ.

Tuy nhiên, điều đáng chú ý hơn nữa là thời đó, Van Gaal thường điều chỉnh chiến thuật tạo ảnh hưởng trực tiếp tới trận đấu. Chẳng hạn hệ thống 3-4-1-2 bắt đầu với Mexico từng được chuyển thành 4-2-1-3 do các cầu thủ chạy cánh Hà Lan ép được hậu vệ đối phương nên các hậu vệ biên có điều kiện dâng cao tạo ra các pha chồng cánh ở hai biên giúp đội nhà xoay chuyển cục diện. Nhưng ở Man Utd, đó là câu chuyện khác hẳn, khiến các cầu thủ Man Utd nhiều khi bực bội do ông thầy cứ khăng khăng duy trì triết lý bóng đá thiếu hiệu quả của mình bằng cách chúi mũi vào sa bàn.

Các học trò càng có lý do để phản ứng vì Van Gaal mãi cắm đầu vào sa bàn, nhưng ông có đưa được quyết định chiến thuật nào thật độc đáo hay chưa? Ngược lại, tìm kiếm những sai lầm xem ra đầy rẫy. Bằng chứng rõ nét nhất là ở trận đấu trước với Arsenal, đối thủ mà Man Utd sắp gặp lại vào tối nay. Trong chiều Chủ nhật vào đầu tháng 10/2015 ấy, thầy trò Wenger thắng 3-0 nhờ quyết định số phận trận đấu chỉ sau 20 phút. Ngặt nỗi là bên cạnh màn trình diễn tuyệt vời của “Pháo”, kết cục này còn do toan tính chiến thuật tệ hại của Van Gaal.

Arsenal thắng to nhờ sai lầm của Van Gaal

Vì muốn Man Utd cầm bóng nhiều hơn – một nhiệm vụ rõ ràng quá khó tại Emirates, Van Gaal dùng Bastian Schweinsteiger vàMichael Carrick đánh chặn trong sơ đồ 4-2-3-1 với Wayne Rooney sắm vai “số 10”. Thế nhưng, ông dường như quên rằng cầm bóng nhiều không chỉ dựa vào kỹ năng giữ bóng, mà còn cậy vào khả năng đoạt bóng thật nhanh. Để đạt mục tiêu đó, Van Gaal yêu cầu các học trò áp sát từ giữa sân. Ngặt nỗi, yêu cầu ấy xem ra quá sức hai cầu thủ tuổi chừng 30 và Rooney cũng 29 tuổi, chưa kể chẳng ai trong số đó có tiếng là cơ động.

Hậu quả là khi Rooney áp sát Francis Coquelin hoặc Santi Cazorla ở giữa sân, Schweinsteiger phải “nuốt” quãng đường gần 30m để bắt kịp người còn lại. Nhưng thông thường thì khi Schweinsteiger đến vị trí của người đó, thời gian đã đủ để anh ta đưa bóng sang cho đồng đội mà thường là vào khoảng trống mà tiền vệ Đức bỏ lại. Kết quả là Carrick bị ngộp khi phải cùng lúc đối phó Mesut Ozil và Alexis Sanchez. Một khi cách tiếp cận ấy không hiệu quả, lẽ ra Van Gaal cần chuyển sang 4-1-4-1 để thu hẹp khoảng trống giữa sân hoặc dùng Morgan Schneiderlin mạnh mẽ hơn. Hoặc nếu được, ông có thể bỏ luôn ý tưởng chơi pressing tai hại ấy. Thế nhưng, Van Gaal chẳng thay đổi gì cả, khiến lối chơi của Man Utd rời rạc trông chẳng ra hồn. 

Oái oăm là Man Ud không có nhiều trận đấu lớn như thế ở mùa này để Van Gaal buộc phải vận dụng chiến thuật nhằm kiểm soát khu trung tuyến. Bởi thông thường, các đối thủ dưới cơ chủ động lùi sâu và nhường tuyến giữa cho Man Utd do biết rõ “Quỷ đỏ” chuyền bóng rất chậm và không “máu” tràn lên tấn công. Thông thường, họ phán đoán đúng.

Van Gaal càng khó có cơ hội cho thấy khả năng điều chỉnh chiến thuật do thứ hạng của Man Utd khiến họ mới phải gặp có 4 đội đứng trên tính tới lúc này. Nhưng ngoài Arsenal, Man Utd gặp Tottenham ở vòng đầu, đúng thời điểm đoàn quân của Mauricio Pochettino vẫn chưa được đánh giá cao nên không thể cho rằng Van Gaal từng cố làm chuyện gì đặc biệt, chưa kể Man Utd may mắn thắng nhờ pha phản lưới nhà.

Gặp "Pháo" của Wenger là một trận đấu lớn hiếm hoi của thầy trò Van Gaal mùa này

Còn khi Man Utd gặp Man City hồi tháng 10/2015, Van Gaal đơn giản chỉ dùng sơ đồ thiên về phòng ngự nên trong hệ thống 4-2-3-1, lẽ ra phải dùng 1 tiền đạo lùi sau tiền đạo cắm thì ông dùng luôn 3 tiền vệ trung tâm bao gồm Schweinsteiger, Schneiderlin và Ander Herrera. Nhờ đó, Man Utd cầm bóng nhiều hơn, nhưng trận đấu nhàm chán khép lại hòa 0-0.

Còn khi tới Leicester hồi tháng 112015, Van Gaal chuyển sang 3-4-1-2 nhằm khóa chặt hai cánh đưa bóng tới cho Jamie Vardy và Shinji Okazaki, đồng thời có dư 1 tiền vệ ở giữa sân để có nhiều khoảng trống hơn nhằm cầm bóng nhiều hơn. Thực tế đúng là Man Utd khóa được Vardy ở tình huống mở, nhưng lại để tiền đạo này ghi bàn từ pha phản công sau tình huống đá phạt góc của họ.

Nói tóm lại, HLV cần thể hiện sự nhạy bén chiến thuật ở các trận đấu lớn gặp đối thủ xứng tầm. Tuy nhiên, Van Gaal vẫn chưa có bao nhiêu quyết định chiến thuật ấn tượng cả trước lẫn trong trận đấu. Hiện tượng ấy cần phải thay đổi gấp, bắt đầu từ đại chiến vào Chủ nhật này. Còn nếu mọi chuyện vẫn như cũ, sa bàn trong tay Van Gaal chỉ là đồ thừa, không hơn!