Đấu vật biểu diễn: Kayfabe, tấm màn giữa sàn đấu và hiện thực
Thuật ngữ “kayfabe” có lẽ khá xa lạ với nhiều người, nhưng đối với những người hâm mộ ruột của đô vật biểu diễn thì nó khá gần gũi và thú vị. Vì có nó họ mới thưởng thức được những giá trị mà Pro Wrestling mang lại.
Khái niệm và nguồn gốc
Vào những năm đầu tiên khi loại hình giải trí này xuất hiện, người xem không hề biết rằng màn đấu vật trước mắt họ đã được định sẵn kết quả và được xây dựng kịch bản để tạo ra hứng thú giữa hai đô vật sắp sửa thượng đài với nhau. Nên sự thật này được bao bọc trong bí mật, chỉ những người trong nghề với nhau mới nắm rõ.
Dù vậy, thuật ngữ kayfabe này không hề có xuất xứ rõ ràng, chỉ có thể rút ra rằng nó nghe không giống bất cứ từ nào trong tiếng Anh lúc đó. Do vậy người ngoài ngành có lỡ nghe được thì vẫn không hiểu nó là gì.
Matt Hardy và Jeff Hardy là anh em ruột, nhưng cũng có những lúc họ phải thù nhau theo kịch bản của công ty.
Kayfabe hiểu đơn giản là bức màn giữa những câu chuyện trên sàn đấu và đời thực. Ví dụ, đô vật A trên sàn đấu thù với đô vật B, do B xúc phạm, đánh lén A, cả hai cùng có những trận thi đấu nảy lửa và kết là một trong hai giành chiến thắng ở một sự kiện lớn.
Còn đằng sau màn diễn, họ là bạn của nhau, đang làm việc và phối hợp cùng nhau kể câu chuyện đó cho khán giả xem. Thế nên có thể nói kayfabe là một bức màn kịch trên sàn đấu, những gì diễn ra trên sàn đấu là “ở trong kayfabe”.
Sau một thời gian, qua sự xuất hiện của truyền hình cáp, sự sắp đặt của Pro Wrestling bắt đầu trở nên lộ liễu, và đến một ngày Vince McMahon, người sở hữu công ty đô vật WWF(tiền thân WWE) chủ động vén bức màn này lên và giới thiệu cho khán giả Mỹ sự thật đằng sau hậu trường của loại hình giải trí này.
Tại sao cần có kayfabe?
Khi xem phim bom tấn Hollywood, hay kịch, phim truyền hình, những nhân vật đó liệu là thật? Hay là các diễn viên nhập tâm và diễn tròn vai các nhân vật đó? Người đô vật cũng y như vậy. Những tính cách người đô vật thể hiện trên sàn đấu hiếm khi là những tính cách thật của họ, vì đó là vai diễn, họ phải làm tròn vai để có thể giữ người xem thích thú.
Các phim bom tấn, kịch, phim truyền hình hay, thì người xem sẽ thấy cuốn hút, do kịch bản hay, tình tiết đặc sắc, và được đầu tư kĩ lưỡng trong bối cảnh. Đô vật cũng vậy, khi trận đấu hay là trận đấu được lên kịch bản kĩ lưỡng, độ dài hợp lí, đòn đánh đặc sắc, trang phục người đô vật phải hợp với nhân vật họ thể hiện.
Dù đô vật không thật, nhưng nó mang giá trị nghệ thuật và giải trí. Kayfabe được bảo vệ tốt tức là logic của các trận đấu hợp lí, các nhân vật cảm giác như thật. Điều này giữ trọn vẹn trải nghiệm của người xem, nên dù có thể họ biết nó là giả, nhưng trong buổi diễn họ có thể tin vào câu chuyện diễn ra trước mắt, đắm chìm vào một phần của thế giới đó, và được giải trí qua nó.
Khi nào nên và không nên giữ kayfabe
Vì để cải thiện trải nghiệm người xem nên nhiều đô vật thời hiện đại đã dùng tài khoản cá nhân trên mạng xã hội của mình sử dụng trong việc giữ kayfabe bên ngoài sàn đấu, mang thêm tính thực cho trải nghiệm giải trí của khán giả, có thể giao tiếp với cộng đồng người hâm mộ và truyền tải được nhiều thứ mà thời trước không thể làm được. Nhưng điều này cũng lộ ra những yếu tố nhạy cảm, không nên sử dụng đến mạng xã hội, phản tác dụng trong việc áp dụng kéo dài trải nghiệm của người hâm mộ.
Để giữ được trải nghiệm kayfabe hoàn chỉnh, cần có tính xuyên suốt trong các phương tiện truyền thông, để giữ khán giả không bị hụt hẫng. Ví dụ trên A thù B trên truyền hình, thì cả hai phải giữ vững vai diễn đó trong các phương tiện truyền thông khác như Youtube, Facebook, nếu có thể thì cả khi gặp nhau ở nơi công cộng. Cả hai phải tránh né không được xuất hiện trong cùng một video, hay một nơi đông người,....
Còn khi nào nên dừng kayfabe và đặt con người đằng sau vai diễn lên trên, thì đó là vào những sự kiện xã hội như từ thiện, hay lên tiếng về một vấn đề về xã hội, thời sự như nạn bạo lực học đường, dịch bệnh,... Trong những sự kiện này, nếu tiếp tục níu lấy kayfabe và diễn một vai xấu, thì điều này, thứ nhất, do việc đô vật được lên kịch bản đã quá phổ biến trên thế giới, sẽ làm tổn hại đến chính người đằng sau vai diễn đó, và hai là có thể dẫn đến ảnh hưởng xấu không mong muốn khi hiểu sai, gây chia rẽ cộng đồng.
Kết
Kayfabe, một thuật ngữ độc tôn cho ngành giải trí đấu vật biểu diễn hầu như không ai để tâm, nhưng nó lại đóng vai trò quan trọng trong trải nghiệm của người hâm mộ. Thực tại trên sàn đấu đã được tiến hóa theo với thời đại. Và để thưởng thức mà ngành giải trí này mang lại, người xem cũng nên chìm vào kayfabe, góp phần vào một trải nghiệm thú vị, tương tác chung với màn diễn.
