“Tôi đã làm đồng đội thất vọng ở Game 5".

Đó là chia sẻ của Bam Adebayo sau lượt trận Miami Heat không thể kết liễu thành công Boston Celtics khi đã dẫn trước 3-1. 

Nhìn thấy Adebayo phẫn nộ với bản thân, nhiều đồng đội đã lên tiếng động viên. Có người còn nhận trách nhiệm thay cho trung phong All-Star của Heat.

Họ vẫn có lợi thế 3-2, nhưng cách trận đấu diễn ra đã không khiến Bam hài lòng. Vì sao? Vì trong cả series, Bam đã thi đấu cực kỳ xuất sắc và trong đúng lượt trận ấy, Boston Celtics đã khiến anh chùn bước.

Hiểu rõ tiềm năng của cậu học trò, HLV Erik Spoelstra đã mạnh miệng tuyên bố trước Game 6 rằng ông kỳ vọng rất lớn vào Bam Adebayo.

“Là cầu thủ xuất sắc, ai cũng phải trải qua việc đối thủ làm đủ mọi cách để khắc chế mình. Nhiều người phòng thủ khác nhau, nhiều chiến thuật khác nhau. Celtics biết Bam nguy hiểm như thế nào, còn tôi thì không có bất ngờ gì cả".

Một tuyên bố đầy táo bạo của ông thầy Miami Heat, nhưng rồi nó được chứng minh một cách rõ ràng khi Bam Adebayo đã tái xuất hoàn hảo tại Game 6. 

Anh có trận đấu xuất sắc nhất sự nghiệp, đặc biệt là chuỗi điểm cá nhân đỉnh cao đầu hiệp 4 để đặt tấm vé vào NBA Finals cho đội bóng đến từ Miami.

Miami Heat tiến càng sâu vào giai đoạn postseason, sự xuất sắc của Bam Adebayo càng được thể hiện rõ. Qua mỗi trận đấu, anh gần như cho thấy một vai trò khác nhau và luôn hoàn thành tốt nhiệm vụ.

Nói một cách khác, Adebayo thành công là vì anh luôn có thể biến thành bất kỳ mẫu cầu thủ nào mà HLV cần.

Cứ sau một trận đấu khi Boston Celtics vạch ra được một chiến thuật phòng ngự để ngăn cản, Bam Adebayo lại biến đổi và khiến đối phương mệt mỏi.

Một hình ảnh quen thuộc là Bam cày nát khu vực dưới rổ của đối phương và ép Boston phải phòng thủ anh từ xa. Nếu không, Daniel Theis sẽ dễ dàng bị Adebayo "làm gỏi" vì vượt trội cả về tốc độ, thể hình lẫn khả năng đọc tình huống.

Trong pha bóng dưới đây, Bam nhận thấy Andre Iguodala bắt đầu hút Kemba Walker ra khỏi khu vực 3 giây. Anh lập tức đột phá vào trong rổ, vượt qua sự truy cản của Theis để có một cú úp rổ dũng mãnh.

Nhưng từ đây, người kèm bên phía Boston lại phải gặp một vấn đề nan giải khác. 

Nếu họ bám quá sát Adebayo, bigman của Heat tìm cách cuốn vào dưới rổ để dứt điểm. Nếu họ chừa khoảng trống, Bam sẽ có thể ném trung bình. 

Nếu Boston quyết định dùng 2 người kèm, anh sẽ có cơ hội đi tìm một đồng đội khác đang trống trải và với nhãn quan chiến thuật vượt trội so với thể hình, Bam Adebayo sẽ không gặp nhiều khó khăn để đưa ra quyết định chính xác.

Trong suốt 6 lượt trận, Bam luôn bị kèm khá chặt và được chăm sóc rất kỹ bởi các cầu thủ Boston Celtics. Nhưng bằng khả năng của mình, anh vẫn có cách khoan thủng hàng phòng ngự của đối phương.

Một trong những phương án chính được Bam Adebayo lựa chọn là anh sẽ sắm vai người bù, sau đó lật vào rổ (roll man). Boston cố gắng khắc chế điều này bằng việc “tag" Adebayo.

Đây là phương án chống pick-and-roll bằng cách người theo kèm Adebayo sẽ gây một chút áp lực lên người cầm bóng. Sau đó, một đồng đội khác sẽ chịu trách nhiệm bám theo Adebayo khi anh cuốn vào rổ. Video dưới đây là ví dụ.

Goran Dragic đánh pick-and-roll cùng Bam Adebayo. Daniel Theis đã “tag" bằng cách gây áp lực lên Dragic và người phụ trách theo kèm Bam khi cuốn vào rổ là Marcus Smart. Tuy nhiên Smart đã mắc lỗi khi bị Dragic đánh lừa (giả chuyền cho Jae Crowder ở góc sân).

Kết quả là pha úp rổ nhẹ nhàng của Adebayo mà không có bất kỳ ai ngăn cản.

Đây là pha bóng liên tục tiếp diễn trong cả series Playoffs này. Không chỉ với Dragic, Heat còn dùng nhiều người cầm bóng khác như Jimmy Butler hay tân binh Tyler Herro. 

Nhưng các cầu thủ Celtics vẫn liên tục bị đánh lừa bằng các tình huống giả chuyền sang bên kia sân. Lý do có thể nằm ở việc những người cầm bóng được HLV Spoelstra sử dụng như Butler hay Dragic đều rất khôn ngoan và đầy kinh nghiệm.

Đây là một trong những miếng đánh cực kỳ đơn giản nhưng rất hiệu quả của Miami Heat, dẫu nó không xuất hiện quá nhiều trên các video highlights.

Nhưng ngay cả khi Marcus Smart thực hiện việc “tag" một cách chính xác và phòng thủ khá tốt, sự uy hiếp của Bam Adebayo ở khu vực 3 giây vẫn là quá lớn. 

Anh có bóng ở khu vực cận rổ và câu được một lỗi từ Smart, một trong 8 lần tiếng còi cất lên giúp anh chạm đến con số 32 điểm cả trận.

Mãi đến những lượt trận cuối cùng, Boston Celtics mới có thể khắc chế được đôi chút miếng đánh này bằng cách dùng trung phong cực kỳ trẻ tuổi là Robert Williams.

Kết hợp với sự điều chỉnh tốt qua những giờ nghỉ, HLV Brad Stevens đã cho các học trò phòng thủ tốt hơn bằng cách che chắn người cầm bóng tốt hơn và cản được hướng chuyền bóng vào cho Adebayo.

Tuy nhiên, Williams là một cầu thủ còn quá trẻ và non kém về kinh nghiệm. Có những tình huống anh không chọn vị trí đủ ngon ăn ở pha phòng thủ quyết định dù đã làm rất tốt cả quy trình “tag" trước đó.

Dưới đây là 2 ví dụ Robert Williams để Bam Adebayo ghi điểm khá tự do dù cả tập thể Celtics đã “tag” khá tốt và suýt khắc chế được miếng đánh của Miami Heat.

Series Playoffs này cho thấy Boston Celtics đang nhớ Aron Baynes và Al Horford đến chừng nào. Hai bigman dày dặn kinh nghiệm và có thể hình ấn tượng.

Một mình Daniel Theis không thể chống chọi lại sự đa dạng của Bam Adebayo, còn Enes Kanter chưa bao giờ là một trung phong phòng thủ tốt.

Điều đáng tiếc cho Boston là Bam Adebayo đang như một Al Horford thời còn trẻ, đánh vào chính điểm yếu về thể hình mà đội hình của Celtics đang sở hữu.

Dưới đây là một trong những pha bóng làm người hâm mộ Boston rất nhớ Horford. Một tình huống dằn bóng ở đầu vòng 3 điểm và thực hiện pha hand-off cho Duncan Robinson, người cần rất ít khoảng trống để ném 3 điểm.

Bam Adebayo còn đỉnh hơn khi phô diễn một loạt tình huống dằn bóng điêu luyện trước khi có tình huống chọn vị trí tuyệt hay. Jaylen Brown dù đã biết trước mình sẽ đối mặt với điều gì và làm tất cả những gì tốt nhất có thể, nhưng chừng ấy là chưa đủ.

Tua nhanh một chút thời gian đến hiệp 4, nơi Bam Adebayo thi đấu quá xuất sắc với một loạt tình huống ghi điểm ấn tượng. 

Boston Celtics lúc này buộc phải thay đổi chiến thuật và dùng 2 người kèm Adebayo, nhưng gói kỹ năng của Bam đủ độ đa dạng để khắc chế điều này một cách vô cùng đơn giản.

Đầu tiên, anh là người cầm trịch toàn bộ tình huống phản công nhanh, dằn bóng qua sân như một hậu vệ thực thụ trước khi nhận ra ở khu vực dưới rổ đang có Daniel Theis và Kemba Walker, một hậu vệ không có khả năng phòng ngự tốt.

Tại đây, Bam đánh thẳng vào trong, cuốn Kemba Walker vào double-team. Anh vô tình tạo nên tình huống mất liên lạc giữa Kemba với Jayson Tatum, mở ra khoảng trống cho Jimmy Butler ở ngay sát rổ và 2 điểm dễ dàng cho Miami Heat.

Cũng không cần phải nói đến khả năng kiến tạo của Bam Adebayo nữa vì anh có đến 5.1 assists mỗi trận, con số quá tốt với một bigman cao 2m06.

“Họ khoẻ mạnh, đồng đều, cứng rắn về mặt tinh thần và thi đấu đầy kỷ luật. Riêng vị trí của Bam Adebayo, cậu ấy có tầm ảnh hưởng quá lớn”, HLV Brad Stevens nói về Miami Heat và Bam Adebayo sau series chung kết miền.

“Ngay cả những pha bóng mà cậu ấy không ghi điểm, sự đóng góp vẫn rất rõ ràng và chúng tôi đã gặp nhiều khó khăn trong việc khắc chế cậu ta”.

Tại NBA Finals, Heat sẽ đối đầu với một đội bóng phòng ngự xuất sắc là Los Angeles Lakers. Đang có những luồng ý kiến trái chiều rằng về việc LA hay Miami có sự nhỉnh hơn về mặt chiến thuật. 

Khoan nói đến việc Lakers sẽ khoan thủng hàng phòng thủ khu vực của Miami Heat như thế nào, nhưng để không gục ngã ở hàng phòng ngự của riêng mình, Los Angeles cần phải giải được bài toán Bam Adebayo.

Celtics đã phần nào đó kiềm toả được Jimmy Butler trong 3 game đầu, hạn chế sức ảnh hưởng của Tyler Herro sau đêm rực sáng và nỗ lực đeo bám Duncan Robinson để tay ném này không thể uy hiếp Boston trong cả 4 hiệp.

Thế nhưng, cửa tử của Boston Celtics là họ đã thất bại trong việc giải bài toán Bam Adebayo. Trong khi Bam liên tục biến đổi, HLV Brad Stevens vẫn loay hoay với những quân cờ ông có trong tay như Daniel Theis, Grant Williams, Robert Williams hay Enes Kanter.

Một số thời điểm, Celtics đánh cược bằng việc cho Jaylen Brown đánh trung phong và kèm Adebayo. Đây là phương án khá tốt, nhưng HLV Erik Spoelstra đã lập tức thay đổi để tiếp tục làm khó Boston.

Ở vòng 2 Playoffs khi Toronto Raptors chạm trán Boston Celtics, Jaylen Brown đã biến Pascal Siakam từ một tiền đạo All-Star thành một cầu thủ rất tầm thường.

Trong lúc Siakam vẫn đang loay hoay tìm cách thay đổi phương án tấn công, HLV Nick Nurse lại xoay sự chú ý của ông ra các họng pháo khác như OG Anunoby hay Dwight Powell. Hai tiền đạo này đều không có sự đa dạng và khả năng tấn công xuất sắc như Siakam.

Miami Heat đã theo dõi rất kỹ series trước và không để rơi vào cái bẫy tương tự. Họ mở khoảng trống rất lớn cho Bam bằng việc dạt 3 cầu thủ xuống cuối sân để Adebayo thoải mái thực hiện những pha hand-off như với Duncan Robinson ở trên.

Thử rất nhiều phương án nhưng không thành công, Boston Celtics có lúc còn quyết định dùng cách “gậy ông đập lưng ông" khi phòng thủ khu vực 2-3, đặt Jaylen Brown ở vị trí trung phong để thủ Bam Adebayo.

Nhưng cách này cũng không hiệu quả vì mỗi khi Bam nhận bóng ở ngay vạch ném phạt, Heat luôn có ít nhất 2 cầu thủ chạy cắt để gây rối đội hình của Celtics. Cuối cùng, Adebayo dùng nhãn quan chiến thuật và khả năng kiến tạo để đưa bóng đến bất kỳ cầu thủ Miami nào đang trống trải.

Dưới đây là ví dụ dẫn đến quả 3 điểm của Duncan Robinson ở thời khắc rất quan trọng cuối hiệp 4.

Pha bóng này cũng cho thấy yếu tố khiến Boston Celtics gục ngã ở Game 6, nơi họ đã nắm trong tay lợi thế nhưng rồi vẫn phải nhận thất bại.

Các cầu thủ Celtics đã dứt điểm nhiều hơn 19 lần so với Miami, nhưng họ lại kém hiệu quả hơn rất nhiều. 

Video trên không cho thấy một tình huống cố gắng ghi điểm trên đầu người kèm của Bam Adebayo hay tình huống “hero ball” đậm tính cá nhân của Jimmy Butler. Họ ép Boston phải phòng thủ thật tập trung trong suốt 20 trên tổng cộng 24 giây chỉ để nhìn quả bóng đi vào rổ trong sự bất lực. 

Đây không chỉ là cuộc chiến về chuyên môn mà còn là tâm lý chiến, nơi các cầu thủ trẻ của Celtics đã thất bại khi đánh mất lợi thế ngay trong hiệp 4.

Có lẽ một chút khác biệt về mặt tinh thần chính là chìa khoá mang về chiến thắng của cả trận đấu, trong trường hợp này thậm chí còn là cả một series Playoffs.

Trong hệ thống với nhiều cá nhân nổi trội, Miami Heat có thể thua thiệt về mặt con người nếu so sánh từng cầu thủ một với Boston Celtics.

Nhưng khi đội bóng áo xanh gặp khó khăn, họ bị chìm vì thiếu đi sự chỉ đường dẫn lối của một thủ lĩnh. Ở Miami Heat, họ không chỉ có thủ lĩnh mà còn có đến 2 người, một Jimmy Butler đứng đầu về tinh thần, còn Bam Adebayo lĩnh xướng hàng công.

Los Angeles Lakers sẽ tiếp đón Miami Heat ở loạt trận NBA Finals 2020 và cũng giống như Boston, đội bóng áo vàng tím sẽ là đội được đánh giá cao hơn.

LA cũng có thủ lĩnh là LeBron James và sẽ không dễ gục ngã như Boston Celtics. Nhưng trước khi đến được với bài toán tinh thần, họ sẽ cần giải mã Bam Adebayo và hệ thống vệ tinh xung quanh bigman cực kỳ đa năng này.