Trong bóng rổ, miếng đánh pick and roll được coi là một trong những phương án tấn công hiệu quả nhất để tạo khoảng trống và mở ra cơ hội dứt điểm.

Tuy nhiên, pick and roll có một vấn đề. Đó là chúng không dễ để thực hiện một cách thuần thục và nhuần nhuyễn, yếu tố giúp miếng đánh này trở nên hiệu quả.

Trái ngược với vẻ bề ngoài đơn giản, thao tác pick and roll có nhiều tiểu tiết cần phải thực hiện chuẩn xác trước khi mở ra khoảng trống để ghi điểm hoặc kiến tạo cho các đồng đội. Bỏ qua những tiểu tiết này và người chơi có thể bỏ qua luôn những cơ hội ghi điểm trong trận đấu.

Trong bài viết này, hãy cùng đi sâu vào chi tiết của pick and roll, tìm hiểu thêm về những điều nên làm nhằm tăng sự hiệu quả, giảm các động tác thừa và tránh những sai lầm khi thi đấu.

Xem ngay thao tác pick-and-roll hoàn hảo được thực hiện bởi Steve Nash và Amare Stoudemire:

Đầu tiên, hãy cùng tìm hiểu lại pick and roll là gì?

Pick and roll là phương án tấn công có liên quan đến 2 cầu thủ: Một người cầm bóng chính và người còn lại có nhiệm vụ bù người (còn được gọi là ke người, cản, yểm trợ, screen hoặc pick).

Các bước cơ bản bao gồm:

B1 - Cầu thủ không có bóng di chuyển đến gần và bù cho người đang cầm bóng.

B2 - Người có bóng quan sát và hàng thủ đối phương, sau đó nhồi bóng về phía được bù người. Tai đây, người cầm bóng lựa chọn giữa hai phương án bao gồm tìm cách dứt điểm hoặc chuyền bóng cho đồng đội.

B3 - Sau khi bù người, cầu thủ không bóng xoay trụ và di chuyển hướng về rổ, sẵn sàng đón bóng để dứt điểm ở bên trong.

Đơn giản là vậy, nhưng pick and roll không hề dễ để thực hiện một cách hoàn hảo. Dưới đây là mô tả sa bàn về một pha pick and roll cơ bản với cầu thủ số 5 cản người cho cầu thủ số 1 đột phá sang phải để tấn công vào rổ.

Xem một số tình huống tận dụng pick and roll để tấn công rổ của Luka Doncic:

Vậy làm thế nào để hoàn thiện một pha pick and roll?

Mọi thứ sẽ được chia làm 7 bước. Bốn bước đầu tiên chú trọng vào khâu chuẩn bị bù người, cũng là khâu quan trọng nhất. Nếu không có một tình huống screen tốt, pha pick and roll sẽ rất khó để thực hiện thành công.

Ba bước còn lại sẽ tập trung vào khâu thực hiện. Phần này yêu cầu người tấn công phải phân tích được hàng thủ. Từ đó, họ sẽ phải đưa ra quyết định chính xác dựa trên việc đối phương phòng ngự tình huống pick and roll như thế nào.

1. Người cầm bóng phải tạo được khoảng cách với người kèm (create separation)

Bước đầu tiên cho một pha pick and roll hiệu quả là người cầm bóng cần phải tạo được khoảng trống giữa họ và người theo kèm.

Đây là việc làm rất nhỏ nhưng sẽ giúp người screen dễ dàng hơn trong khâu chọn vị trí để bù người. Nếu khoảng cách quá sát, người cầm bóng sẽ cho người kèm cơ hội "bám đuôi" và khiến tình huống bù người trở nên vô nghĩa.

Để tạo khoảng trống ở điểm này, người cầm bóng có thể dùng động tác 'jab step' nếu bóng vẫn còn ở trên tay. Nếu đã dằn bóng, một vài pha nhồi bóng in-and-out hay crossover sẽ khiến người kèm lùi lại khoảng một bước vì họ thường có tâm lý chuẩn bị phòng thủ một tình huống đột phá vào trong.

2. Người screen phải tạo được khoảng cách phù hợp với người bị screen

Bước tiếp theo cũng là tạo khoảng cách, nhưng lần này là giữa người screen và đối tượng mà họ đang nhắm tới. Lợi ích của việc này là hạn chế khả năng xoay sở của cầu thủ phòng ngự, giúp mở ra thêm khoảng trống cho người cầm bóng để quyết định dứt điểm hoặc chuyền bóng cho các đồng đội khác.

Tuy nhiên, đây là bước rất dễ dẫn đến các tình huống cản người không hiệu quả. Một số sai lầm thường gặp bao gồm:

- Đứng quá xa người bị screen, tạo điều kiện cho đối thủ vượt qua dễ dàng.

- Để lộ vị trí screen, giúp người phòng thủ dễ phán đoán tình huống và có biện pháp phòng chống.

- Tiến đến vị trí screen quá sớm hoặc quá nhanh, vừa làm mất nhịp tấn công với người cầm bóng, vừa có khả năng phạm lỗi tấn công (illegal screen).

Để có một pha cản người hợp lệ và đúng thời điểm, người screen cũng cần phân tích đối thủ và đặc biệt là phải ăn ý với người cầm bóng. Từ đó, cả hai sẽ phối hợp để cản thành công người phòng ngự.

Thông qua tập luyện và thi đấu cùng nhau trong một thời gian, người screen sẽ hiểu rõ hướng tấn công của người cầm bóng. Điều này sẽ được nhắc đến ở 2 bước tiếp theo.

3. Hãy cản người ở một góc tối ưu

Góc độ screen người được coi là yếu tố quan trọng nhất quyết định thành công của một tình huống pick and roll. Tuy nhiên, đây lại là điểm thường bị bỏ qua bởi các cầu thủ.

Trong lúc tiến vào vị trí, người screen cần chọn góc cản người phù hợp nhất. Điều này vừa để người cầm bóng có thể tấn công một cách thoải mái, vừa cản trọn vẹn người phòng thủ và tạo lợi thế cho việc thực hiện thao tác lật vào trong rổ sau khi đã hoàn tất tình huống cản người.

Chọn góc cản người là một trong những điểm khó làm nhất trong thao tác pick and roll và cần rất nhiều thời gian tập luyện. Vì vậy, hãy chú trọng vào yếu tố này trước khi chuyển sang các bước tiếp theo.

4. Người screen ấn định vị trí và cản người hiệu quả

Bước cuối cùng trong khâu chuẩn bị chính là động tác screen người phòng thủ. Người screen quan sát thấy đối tượng của mình, ấn định vị trí, chọn góc cản người phù hợp và screen. Cùng lúc đó, người cầm bóng sẽ tấn công vào người bị screen.

Điều quan trọng nhất trong thời điểm này là người screen phải tập trung tuyệt đối vào việc cản người hiệu quả. Hai chân phải giữ yên trên mặt đất và tránh đưa các bộ phân trên cơ thể ra ngoài vùng hình trụ để tránh phạm lỗi cản người trái phép.

Ngoài ra, người screen cũng cần kiên nhẫn và lựa chọn đúng thời điểm để lật vào trong. Một trong những sai lầm thường thấy nhất là việc người cản rời vị trí quá sớm hoặc cản người không dứt khoát, khiến tình huống pick and roll trở nên thiếu hiệu quả.

5. Người cầm bóng dùng screen để tấn công

Sau khi người cản hoàn tất nhiệm vụ screen, phần còn lại sẽ phụ thuộc nhiều vào người cầm bóng khi họ phải phân tích được đối thủ và sử dụng tình huống cản người một cách tốt nhất.

Lúc dẫn bóng qua screen, người cầm bóng cần di chuyển sát với người cản nhằm tăng khả năng loại bỏ cầu thủ phòng ngự. Cần phải lưu ý thêm rằng người cầm bóng cần canh đúng thời điểm để tấn công. Trước đó, khoảng cách được tạo ra ở bước 1 sẽ tăng thêm lợi thế ở thời điểm này.

Khi đã có khoảng trống, người cầm bóng cần phải đưa ra quyết định tiếp theo dựa trên tình hình đang diễn ra.

6. Người bù buộc phải lật vào trong rổ

Khi người cầm bóng đã vượt qua và người screen đã tạo ra va chạm với người phòng thủ, đây là lúc người screen xoay trụ để lật vào bên trong nhằm tìm kiếm cơ hội dứt điểm ở cận rổ.

Nhờ có thao tác lật này, đội tấn công không chỉ có thêm một lựa chọn dứt điểm bên trong khu vực 3 giây mà khi big man cuốn vào trong, khả năng cao anh này sẽ thu hút thêm các cầu thủ phòng ngự khác, mở ra khoảng trống cho những cú ném trung bình hoặc 3 điểm.

7. Người cầm bóng sẽ đưa ra quyết định cuối cùng

Bước cuối cùng của một pha pick and roll là tìm kiếm cơ hội dứt điểm và điều nằm nằm hoàn toàn trong tay của người cầm bóng.

Sau khi có khoảng trống, miếng đánh tiếp theo có thể là ném rổ ở cự ly trung bình, có thể chuyển bóng cho người lật hay đột phá vào trong để hút người kèm rồi luân chuyển bóng ra ngoài cho những tay ném khác.

Lưu ý rằng người cầm bóng cần phải hiểu rõ khả năng dứt điểm của từng đồng đội cũng như khoảng trống mà họ đang có, nhờ đó đưa ra quyết định chuyền bóng và tạo nên cú ném có xác suất thành công cao nhất.

Ví dụ như không nên cố gắng rập khuôn và luôn chuyền bóng cho người lật. Hoặc ở trường hợp khác, họ cần hạn chế chuyền bóng cho những cầu thủ không có khả năng ném 3 điểm tốt nhưng đang có khoảng trống bên ngoài.

Để khép lại một pha pick and roll, vai trò của người cầm bóng là vô cùng quan trọng. Đó là lý do vì sao người cầm bóng luôn là các cầu thủ có khả năng quan sát và phân tích tình huống tốt.

Kết

Từ nghiệp dư đến chuyên nghiệp, những biến thể khác nhau của pick and roll đang được áp dụng để mở ra cơ hội ghi điểm cho các đội bóng.

Xuất phát từ những thao tác rất đơn giản, nhưng pick and roll có thể để hở nhiều lỗ hổng nếu không được thực hiện một cách hoàn hảo nhất, tạo điều kiện cho đối phương "bẻ bài" và dẫn đến các tình huống dứt điểm không có tỷ lệ thành công cao.

Hãy liên tục lặp đi lặp lại các tình huống, khắc phục những sai sót và chú ý đến tiểu tiết nhằm có một pha pick-and-roll hiệu quả nhất khi thi đấu bóng rổ.