Vượt nỗi ám ảnh định mệnh, bóng chuyền nữ Việt Nam cùng người Thái vươn ra thế giới
Như một định mệnh, ngay lần đầu lọt được vào một trận chung kết ở kỳ SEA Games 2001, Tuyển bóng chuyền nữ Việt Nam đã phải chạm trán một đối thủ đã vượt xa tầm khu vực, nằm trong nhóm hàng đầu châu Á là Thái Lan. Đến giờ, đội tuyển bóng chuyền nữ Việt Nam đã phải trải qua một thảm cảnh không có ở môn nào khác ở SEA Games, cũng như bất cứ Đại hội thể thao quốc tế nào khác, về số trận chung kết toàn thua, trước cùng một đối thủ. Tính đến SEA Games 32, qua 12 kỳ Đại hội, bóng chuyền nữ Việt Nam đã thất bại trước người Thái ở cả 11 trận chung kết, trong đó có 8 trận thua với tỷ số 0-3, 3 trận thua 1-3, có nghĩa là chỉ lấy được của họ vỏn vẹn 3 hiệp thắng. SEA Games 2017 là kỳ duy nhất Việt Nam không thua chung kết Thái Lan, đơn giản do... không giành quyền vào chơi trận tranh HCV.
Ngoài thảm cảnh “phận bạc”, điều đáng nói chính là nỗi ám ảnh Thái Lan đè nặng cùng những hệ lụy về nhiều mặt từ đó cho bóng chuyền nữ Việt Nam. Như một điệp khúc quen thuộc, trước mỗi kỳ SEA Games, mục tiêu đặt ra cho ĐTVN luôn chỉ là bảo vệ thành công tấm HCB, sau Thái Lan. Từ các nhà quản lý, huấn luyện, đến các tuyển thủ đều chỉ chăm chăm cho đích nhắm ấy, để rồi bước vào trận chung kết với người Thái với sự chuẩn bị hời hợt, tâm lý e sợ, thậm chí đấu cho xong, vì...kiểu gì cũng thua. Đó đều là những trận chung kết mà ĐTVN, qua nhiều thế hệ HLV, cầu thủ, chưa bao giờ phát huy được đúng khả năng, tinh thần chiến đấu, luôn thua nhanh, thua dễ hay thua thảm, theo cách không thể cưỡng lại nổi.
Thái Lan đã trở thành một ngọn núi quá lớn ngáng trở bóng chuyền nữ Việt Nam ở SEA Games, và vô hình chung, chặn cả những đường hướng phát triển khác, nhất là trong bối cảnh hệ thống thi đấu của châu Á hay thế giới trước đây còn bó buộc với quá ít giải, nguồn lực nội tại cả chuyên môn lẫn kinh phí còn nhiều hạn chế. Suốt một thời gian dài, những người có trách nhiệm đã loay hoay, phần nào đó bất lực với bài toán khó làm sao để bóng chuyền nữ Việt Nam đột phá. Có một nguyên nhân quan trọng ở đây xuất phát từ việc chúng ta đã quá đặt nặng đấu trường SEA Games, thành tích SEA Games, với nỗi ám ảnh Thái Lan mặc định không biết bao giờ mới có thể tiếp cận và vượt qua. Trong khi đó, đáng ra, những kết quả tốt, như hạng 4 Cúp châu Á 2012 hay hạng 6 tại Asian Games 2018 có thể là những gợi mở tốt cho đường hướng phát triển, lối ra cho bóng chuyền nữ.
Và hai chiếc Cúp châu Á, hai suất dự tranh giải thế giới chỉ trong vòng hai tháng cùng một màn ra mắt ấn tượng tại FIVB Challenger mới đây của ĐTVN, vượt qua giá trị thành tích chuyên môn còn khẳng định cho sự thay đổi mang tính bước ngoặt về cách tiếp cận, mục tiêu cùng phương thức đầu tư và tổ chức ĐTQG. Có thể thấy, chưa bao giờ đội tuyển của các “chân dài” bóng chuyền được tập trung cao độ, tạo điều kiện tối đa cho việc tập huấn thi đấu như bây giờ. Trong đó, khác biệt lớn nhất, đội đã được dự tranh nhiều giải đấu quốc tế chất lượng, thi tài cùng nhiều đối thủ ở các trình độ, trường phái khác nhau. ĐTQG không còn bị quá phụ thuộc vào SEA Games, nơi người Thái vẫn đang ngự trị với sự vượt trội.
ĐTVN đã lập nên những kỳ tích, với những thành công vượt tầm khu vực, cho dù vẫn chỉ đoạt HCB SEA Games, sau trận chung kết thứ 11 toàn thua Thái Lan. Có thể thấy, bóng chuyền nữ Việt Nam đã bắt đầu vượt qua nỗi ám ảnh Thái Lan ở SEA Games, để bứt lên, tấn công mạnh mẽ vào các đấu trường châu lục, từng bước tiếp cận thế giới.
Có một điều vô cùng kỳ thú, cuộc vượt lên nỗi ám ảnh định mệnh ấy lại được đánh dấu bằng chính chiến thắng của ĐTVN trong trận chung kết giải CLB nữ châu Á 2023 trước đội bóng Thái Lan cực mạnh, Diamond Food Fine Chef vào tối 2/5. Thanh Thúy cùng các đồng đội đã tạo nên cuộc lội ngược dòng ngoạn mục và nghẹt thở, sau khi đã để cho đối thủ dẫn trước tới 2-0. Cũng với tâm thế và bước đà hoàn hảo ấy, chỉ sau đó ít ngày, Việt Nam đã có một trận chung kết hay nhất, một trận thua đáng tiếc và đáng khen nhất trước ĐTQG Thái Lan tại SEA Games 32. Thậm chí, nếu Việt Nam tận dụng tốt hàng loạt cơ hội và có thêm chút may mắn, để thắng hiệp thứ 3 khi tỉ số đang hòa 1-1, có thể người Thái đã bị lật ngôi.
Bởi thế, cùng với những kỳ tích, sự thăng tiến không ngừng của ĐTVN, như đánh giá của cựu HLV trưởng ĐTQG Nguyễn Mạnh Hùng, người giúp bóng chuyền nữ Việt Nam lọt vào trận chung kết SEA Games 2001, là chúng ta đã vượt qua được nỗi ám ảnh SEA Games và Thái Lan đè nặng, để tự tin xác lập chiến lược, mục tiêu mới dài hơi. Việt Nam có thể chưa ngang được Thái Lan, vẫn có thể thua họ ở sân chơi SEA Games, song hoàn toàn có thể tiếp bước và cùng họ vượt tầm khu vực, vươn mạnh ra châu Á và từng bước tiếp cận thế giới.
Trên thực tế, với những gì đã và đang thể hiện, chưa bao giờ, ĐTQG Việt Nam lại ở khoảng cách gần với người Thái như bây giờ, cho dù nếu xét về nền tảng, hệ thống, thành tích, nguồn lực, khả năng xã hội hóa, phải thừa nhận bóng chuyền nữ Việt Nam hãy còn kém xa.
