Lao động nhập cư ở Premier League (Kỳ 1): Nước Anh là của người Anh
Phân chia Nam – Bắc
Premier League 2015/16 vẫn chưa bắt đầu, nhưng nó đã sớm xác lập một kỷ lục. Đây sẽ là mùa bóng có ít đại diện đến từ miền Bắc nhất trong lịch sử giải Ngoại hạng. Chỉ có vỏn vẹn 7 CLB miền Bắc là M.U, Man City, Liverpool, Everton, Stoke, Newcastle và Sunderland góp mặt tại Premier League mùa giải tới, thấp hơn 2 đội so với mùa 2014/15 (có thêm Hull và Burnley, nay đã xuống hạng). Cả 3 tân binh của giải đấu hạng cao nhất nước Anh mùa bóng 2015/16 là Watford, Bournemouth và Norwich đều nằm ở phía Nam đảo quốc hình con thỏ, giúp miền Nam nước Anh khẳng định ưu thế tuyệt đối về số lượng tại Premier League. Và thực ra đây không phải là một hiện tượng gì quá mới mẻ. Kể từ mùa 2012/13, miền Nam nước Anh đã liên tục vượt trội về số lượng đại diện ở Premier League so với miền Bắc, còn nếu xét trong 24 mùa bóng của Premier League thì có tới 15 mùa mà miền Nam chiếm ưu thế, 6 mùa cân bằng và chỉ có 4 mùa bóng chứng kiến số đại diện miền Bắc vượt quá bán.
Đó có thể coi là một điều khá bất ngờ, bởi từ lịch sử mà nói thì miền Bắc vẫn được coi là mảnh đất phù hợp hơn để phát triển bóng đá. Vào thế kỷ 18-19, những thành phố miền Bắc như Liverpool hay Manchester là nơi khởi đầu của cuộc cách mạng công nghiệp tại Anh, và lực lượng lao động đông đảo tại các trung tâm công nghiệp này là nguồn cung cầu thủ bất tận cho các CLB bóng đá – môn thể thao vốn vẫn được coi là thuộc về giai cấp lao động (người ta đã thống kê rằng vùng đất có bán kính 50km quanh thành phố Manchester là nơi có mật độ CLB bóng đá dày đặc nhất trên thế giới). Theo chiều ngược lại, miền Nam nước Anh được đánh giá là “học thức” hơn và đương nhiên là lượng người chơi bóng không đông đảo bằng (vì họ còn bận chơi các môn thể thao khác như golf, cricket, rugby hay tennis). Tuy nhiên miền Nam lại giàu có hơn hẳn miền Bắc và các CLB thuộc miền Nam nhìn chung cũng dư dả hơn so với những đối thủ phương Bắc. Lợi thế này lại càng được phát huy tối đa khi mà thị trường chuyển nhượng cầu thủ được tự do hoá, và có lẽ sự thắng thế của phe miền Nam là một xu hướng khó có thể bị đảo ngược trừ khi xuất hiện một sự thay đổi trong cấu trúc xã hội Anh. Một làn sóng dân nhập cư tới các thành phố miền Bắc chẳng hạn?
Đau đầu vì người nhập cư
Chưa rõ liệu các thành phố miền Bắc có thể thu hút được lượng lớn công dân nhập cư có trình độ (qua đó nâng cao sức cạnh tranh so với miền Nam) hay không, nhưng nhập cư đúng là một vấn đề nóng bỏng ở Anh những ngày này nói riêng hay trong giai đoạn 2015-16 nói chung. Cứ 100 người đang sinh sống tại Anh thì có tới 13 người là dân nhập cư, tỷ lệ cao nhất trong số các quốc gia lớn ở châu Âu và ngang bằng với một đất nước vốn nổi tiếng là cởi mở với người nhập cư như Mỹ. Nói thế để thấy là lượng người nhập cư ở Anh đông đảo đến mức nào. Bình quân mỗi năm lại có gần 600.000 người nhập cư mới vào Anh và con số này đang tăng dần theo từng năm, nhất là khi những đất nước mới gia nhập EU như Romania hay Bulgaria được hưởng đầy đủ quyền thành viên (giúp cho công dân của họ có quyền tự do lao động ở các nước thành viên EU khác).
Tất nhiên không phải người nhập cư nào cũng mang lại các hiệu ứng tiêu cực cho đảo quốc sương mù mà đa phần trong số họ là những người có trình độ và có thể bổ sung nguồn cung lao động cho những lĩnh vực mà nước Anh đang thiếu hụt, đặc biệt là trong các ngành kỹ thuật. Nhưng trong mắt một bộ phận người dân Anh thì những người nhập cư này đang lấy mất cơ hội việc làm của dân bản địa (tỷ lệ thất nghiệp của thanh niên Anh, những người trong độ tuổi từ 16-24 đã lên tới 14,4%) cũng như giành mất một phần trong “chiếc bánh” phúc lợi xã hội của họ (năm nay có khoảng 20.000 trẻ em ở Anh sẽ không được vào học ở đúng trường cấp 1 mà chúng đã chọn do lượng hồ sơ đăng ký quá đông). Vì thế, trong một cuộc thăm dò ý kiến hồi đầu năm nay, 30% số cử tri Anh cho rằng người nhập cư là vấn đề khiến họ quan tâm nhất. Cách đây vài ngày, Thủ tướng Anh David Cameron đã tuyên bố một cách rất cứng rắn rằng Anh sẽ trục xuất “một đàn” người nhập cư trái phép đang chực chờ ở cảng Calais, Pháp để chờ cơ hội sang Anh định cư. Cách dùng từ này bị cho là hơi thiếu tính ngoại giao, nhưng tỷ lệ ủng hộ đảng Bảo thủ lập tức tăng lên tới 11% (!) sau khi phát ngôn của ông Cameron xuất hiện trên mặt báo. Như thế là đủ hiểu vấn đề dân nhập cư có trọng lượng đến đâu trong lòng người dân Anh.
Nỗ lực “nội địa hoá”
Phải đặt trong bối cảnh xã hội như vậy thì mới hiểu được vì sao các nhà điều hành bóng đá Anh lại cố gắng “nội địa hoá” Premier League, cụ thể là giảm bớt số lượng ngoại binh và gia tăng số lượng cầu thủ được đào tạo trong nước. LĐBĐ Anh (FA) đã nhiều lần tỏ ý muốn ban hành các chính sách khuyến khích tài năng bản địa, nhưng phải đến mùa giải 2015/16 này thì Premier League (và kể cả các giải đấu thuộc Football League) mới chứng kiến một sự thay đổi lớn trong cơ chế cấp giấy phép lao động. Trước đây, một cầu thủ ngoài EU sẽ được cấp giấy phép lao động tại giải Ngoại hạng Anh nếu như ĐTQG của anh ta nằm trong Top 70 trên BXH FIFA và anh ta góp mặt trong tối thiểu 75% số trận đấu của đội tuyển trong vòng 2 năm gần nhất. Tuy nhiên bắt đầu từ mùa 2015/16 thì tiêu chí này sẽ được thắt chặt hơn và ĐTQG của cầu thủ đó sẽ phải nằm trong Top 50 trên BXH FIFA. Điều này sẽ khiến lượng cầu thủ ngoài EU tại Premier League giảm đi đáng kể: FA đã đối chiếu lại số lượng hồ sơ xin giấy phép lao động trong vòng 5 mùa bóng gần nhất và kết luận rằng có tới 33% số trường hợp, hay nói cách khác là 42 cầu thủ, sẽ không được cấp phép làm việc tại Anh nếu áp dụng tiêu chí mới.
Chưa hết, bắt đầu từ năm 2016 thì rất có thể FA sẽ đưa ra quy định mới về số lượng cầu thủ tự đào tạo tối thiểu mà mỗi đội bóng phải sở hữu. Cụ thể, mỗi CLB sẽ phải có trong đội hình ít nhất 12 cầu thủ thuộc diện tự đào tạo thay vì 8 như hiện nay. Quan trọng hơn nữa, khái niệm “tự đào tạo” cũng sẽ được định nghĩa lại, theo đó một cầu thủ sẽ chỉ được coi là tự đào tạo nếu như anh ta trải qua tối thiểu 3 năm thi đấu tại Anh trước 18 tuổi (hiện nay là trước 21 tuổi). Tức là cánh cửa bước vào Premier League sẽ trở nên hẹp hơn đối với các tài năng ngoại quốc, nhưng chưa chắc là điều này sẽ mở ra cánh cửa dẫn đến thành công cho bóng đá Anh…
Quang Hải
Nếu căn cứ trên quy định cũ thì các cầu thủ đến từ Israel (đứng thứ 51 trên BXH FIFA), Hàn Quốc (thứ 52), Ai Cập (53), Paraguay (54), Nigeria (55), Australia (59), Mali (61), Bolivia (66) hay Nam Phi (70) hoàn toàn có thể tranh tài tại giải đấu hạng cao nhất nước Anh. Tuy nhiên quy định mới về cấp giấy phép lao động tại Premier League sẽ khiến cơ hội chơi bóng ở Anh của họ gần như bằng 0, trừ khi CLB muốn sở hữu họ kháng nghị thành công trước một hội đồng độc lập của FA – những người sẽ đưa ra các đòi hỏi cực kỳ khắt khe.
Cách hiểu hiện tại về khái niệm cầu thủ tự đào tạo của Premier League vẫn có những kẽ hở nhất định. Nếu như một cầu thủ nước ngoài chuyển đến Anh vào năm 18 tuổi (hoặc sớm hơn) rồi trải qua 3 năm thi đấu ở đây thì anh ta sẽ mặc nhiên được coi là “tự đào tạo”, và đó đích xác là trường hợp của những Fabregas, Clichy, Szczesny, Schneiderlin, Borini…. Tuy nhiên dự thảo quy định của FA sẽ buộc các cầu thủ nước ngoài phải sang Anh từ năm 15 tuổi (một điều rất khó, bởi luật FIFA cấm các cầu thủ dưới 18 tuổi thực hiện những vụ chuyển nhượng quốc tế trừ khi anh ta đi cùng cả gia đình) và gần như chỉ có các cầu thủ Anh mới được xếp vào diện “tự đào tạo”.
