Thất bại sau loạt đấu súng 11m may rủi ở tứ kết không phải khoảng tối có thể che lấp một tương lai đầy hứa hẹn với nền bóng đá Ba Lan, vốn bắt đầu với một câu chuyện: bước chân vào ngôi nhà chung châu Âu - EU.

Tôi gặp lại anh bạn phóng viên đồng nghiệp Wojtek trong khu tác nghiệp báo chí vào buổi trưa hôm 1/7, sau khi ĐT Ba Lan của Wojtek gục ngã trước Bồ Đào Nha ở loạt đá luân lưu may rủi. “Họ không thắng nổi trận nào trong 90 phút từ đầu giải…”, Wojtek vẫn cay cú khi nhận xét về BĐN.

Và sau đó anh chàng phóng viên người Ba Lan rạng rỡ hẳn khi cho tôi xem một bài viết trên tờ The Times về đội bóng quê hương anh. Wojtek gật gù tâm đắc: “Phải! Việc gia nhập Liên minh châu Âu mang lại nhiều điều bổ ích cho các cầu thủ Ba Lan, cho cả một nền bóng đá. Chúng tôi sẽ còn tiến xa, trước mắt là World Cup 2018”.

Nếu một trong những vấn đề chính trị thời sự nóng bỏng nhất xảy ra giữa EURO năm nay đó là khối liên hiệp vương quốc Anh bỏ phiếu thông qua việc rút khỏi Liên minh châu Âu (EU) - Brexit - thì ngay sau đó, “Tam sư” cũng ê chề rời EURO 2016 sau thất bại muối mặt trước Iceland.

Chưa biết tương lai bóng đá và cả nền kinh tế Anh sẽ chịu những tác động ra sao sau sự kiện Brexit, nhưng đúng là bóng đá Ba Lan đã được hưởng lợi rất nhiều từ khi gia nhập EU.

PV người Ba Lan, Wojtek, tự tin vào thành công trong tương lai của đội nhà.

Và có thể bắt đầu từ câu chuyện về một trong những ngôi sao sáng giá nhất của ĐT Ba Lan hiện tại, tiền vệ Grzegorz Krychowiak.

Hè 2006, cậu nhóc 15 tuổi Krychowiak được gọi vào ĐT U-16 Ba Lan tới Strassbourg đá với U-16 Pháp. Màn trình diễn của chàng trai dong dỏng cao, gương mặt thông minh, đã lọt vào mắt xanh của vị tuyển trạch cầu thủ trẻ CLB Bordeaux, Philippe Goubert.

Khi người đại diện Andreij Szarmach nói với Krychowiak về lời mời từ phía Bordeaux, cậu nhóc tỏ ra hồi hộp, lo lắng, vì không biết cuộc sống mới ở một nơi nói thứ ngôn ngữ hoàn toàn khác biệt sẽ ra sao. Và Krychowiak cũng không chắc có thể vượt qua nỗi nhớ quê nhà, thành phố nhỏ Gdynia hay không.

Nhưng rồi sau nỗ lực thuyết phục từ người đại diện, Krychowiak quyết định “khăn gói” tới Pháp thử việc.

“Tôi luôn nghĩ và sống theo hướng tích cực nhất. Khi nhìn vào trung tâm huấn luyện của Bordeaux tôi nghĩ mình quá may mắn”, Krychowiak tâm sự. “Ở Ba Lan khi đó không có trang thiết bị và môi trường tập luyện tốt như thế. Nó chẳng khác nào một giấc mơ mà tôi biết nếu ở lại quê nhà tôi sẽ chẳng bao giờ có được”.

Những năm tháng tập luyện ở lò đào tạo trẻ Bordeaux thật đẹp với Krychowiak. Và nếu có điều gì khiến tiền vệ này không hài lòng ở đó thì đấy là việc không được trao cơ hội ở đội 1 CLB, vì HLV Bordeaux khi đó Francis Gillot không dám dùng cầu thủ trẻ mà trông vào những cầu thủ lớn tuổi hơn để đảm bảo thành tích, tránh việc CLB đối mặt nguy cơ rớt hạng.

Vỏn vẹn 2 lần ra sân ở mùa 2011/12, dù 3 mùa trước đó được đem cho Reims, Nantes mượn Krychowiak chơi tới 81 trận, ghi 4 bàn, đó là lý do tiền vệ này đã chuyển hẳn sang Reims (2012). 2 năm tỏa sáng ở đó giúp Krychowiak đến Sevilla trong vụ chuyển nhượng có giá 4,5 triệu euro.

Và 2 năm qua trên đất TBN, sau khi cùng Sevilla giành 2 chức VĐ Europa League, tên tuổi Krychowiak hiện nằm trong  Top đầu châu lục, khi PSG đang nhòm ngó tiền vệ người Ba Lan với mức phí lên tới 35 triệu euro.

Giờ tài năng của Krychowiak đã nở rộ, điều cũng thể hiện rõ tại EURO năm nay. Số 10 của Ba Lan ở giải được xem như tiền vệ hay nhất mà bóng đá nước này sản sinh ra kể từ sau những tượng đài như Zbigniew Boniek hay Grzegorz Lato ở nửa cuối thập niên 70 thế kỷ trước.

Tiền vệ ngôi sao Krychowiak đã tỏa sáng ở EURO trên đất Pháp, nơi anh bắt đầu chuyển tới học tập từ 10 năm trước.

Và câu chuyện cậu nhóc Krychowiak rời nhà, một mình bước chân vào thế giới châu Âu để học tập, rèn luyện thành tài, không phải trường hợp nổi bật duy nhất với bóng đá Ba Lan.

Kamil Glik, trung vệ số 1 của Ba Lan hiện tại từng tập luyện ở đội trẻ Real Madrid năm 19 tuổi. Tiền đạo đầy triển vọng Arkadiusz Milik từng gia nhập Leverkusen năm 18 tuổi.

Còn những cái tên nổi bật khác như Piotr Zielinski – tiền vệ đang được Liverpool săn đón – hay Bartosz Salamon và thủ thành Wojciech Szczesny, tất cả giống như Krychowiak đều rời Ba Lan năm 16 tuổi, sau khi khoác áo U-16 Ba Lan chơi trận gặp U-16 Pháp tại Strassbour 10 năm trước và nhận được lời mời chào.

Những cậu nhóc ấy đã ra đi với giấc mơ được tập luyện, rèn rũa trong mội trường hiện đại, chất lượng, điều không thể tìm thấy ở quê nhà. Và rồi họ đã trưởng thành, để giờ bóng đá Ba Lan đang hưởng trái ngọt.

Tương lai bóng đá Ba Lan đầy triển vọng với những tài năng trẻ như Zielinski hay Milik.

Còn nhớ, sau sự kiện bức tường Berlin sụp đổ và sự tan rã của khối xã hội chủ nghĩa ở châu Âu, Ba Lan cũng bị những ảnh hưởng tiêu cực và bóng đá quốc gia này ở thời điểm đó coi như… “chết lâm sàng”.

CĐV sợ đến sân vì an ninh kém, chất lượng giải VĐQG sa sút, các CLB ngập trong nợ nần và tình trạng bán độ diễn ra tràn lan. Khi đó, không ai bận tâm tới việc đầu tư cho bóng đá chứ đừng nói là bóng đá trẻ.

Một vài cầu thủ ngôi sao, như Lukas Podolski – người đã chọn nước Đức để tiếp tục phát triển tài năng, là tài sản quý mà bóng đá Ba Lan đã mất đi mãi mãi. Với Robert Lewandowski, ngôi sao số 1 Ba Lan lúc này, cũng như tiền vệ nổi tiếng Kuba Blaszczykowski cũng suýt chút nữa bị chôn vùi sự nghiệp.

Với Lewandowski, cây săn bàn hàng đầu thế giới hiện tại từng phải lăn lộn đi lên từ giải hạng Ba sau khi bị CLB Legia Warsaw thải loại năm 16 tuổi với lý do “không đủ trình độ phát triển”. Còn Kuba đến năm 19 tuổi vẫn đang chơi ở giải hạng Tư và sự nghiệp chỉ được cứu vớt khi ông chú ruột là cựu đội trưởng ĐT Ba Lan đã nhờ người bạn cho cháu mình cơ hội thử việc tại CLB Wisla Krakow.

Bóng đá Ba Lan, trong giai đoạn hỗn loạn ấy từng suýt mất đi những ngôi sao lớn. Nhưng từ năm 2004, nhiều tài năng trẻ đã được chỉ ra một lối thoát để phát triển sự nghiệp.

Podolski đã rời Ba Lan để phát triển sự nghiệp tại Đức

Tháng 1 năm đó Ba Lan chính thức gia nhập EU. Điều này có nghĩa những cầu thủ từ 16-18 tuổi từ Ba Lan có thể ký hợp đồng với bất kỳ CLB nào trên khắp châu Âu, dựa trên ngoại lệ chuyển nhượng mà FIFA ưu ái dành riêng cho các quốc giá EU, nơi mặt bằng chung bóng đá được đánh giá cao nhất thế giới.

Gần đây nhất, một kết quả khảo sát đã chỉ ra rằng gần 70% người dân Ba Lan trong độ tuổi 18-24 muốn làm việc ở những quốc gia khác trong EU. Có lẽ, tỷ lệ tương tự hoặc thậm chí còn cao hơn sẽ được ghi nhận, nếu có cuộc khảo sát tương tự với các cầu thủ bóng đá ở Ba Lan.

Thực tế, hồi đầu năm nay, LĐBĐ Ba Lan cũng đã lần đầu tiên giới thiệu một bản chiến lược đào tạo phát triển cầu thủ trẻ. Kế hoạch đó có tên: National Game Model, có thể xem như đưa con tinh thần của Roman Kosecki, một tuyển thủ Ba Lan trong thập niên 90.

Đó là tín hiệu vui cho nền bóng đá, cho nhiều mầm non trong tương lai ở quốc gia Đông Âu này. Nhưng trước mắt, những trái ngọt mà Ba Lan đang tận hưởng như Krychowiak, Szczesny, Stepinski, Zielinski…, không thể phủ nhận rằng công lớn vun trồng đến từ những vườn ươm trên khắp châu Âu.