Vị trí hậu vệ dẫn bóng tại NBA đang thay đổi như thế nào?
Giải bóng rổ NBA đang ngày càng tiến gần hơn đến một giải đấu mà các cầu thủ gần như không có một vị trí nào rõ rệt.
Các cầu thủ có khả năng chơi luân chuyển nhiều vị trí ngày một nhiều hơn, các huấn luyện viên cũng sẵn sàng sử dụng những chiến thuật mới hơn. Họ sử dụng một đội hình với nhiều cầu thủ chơi đa năng và bất kỳ ai cũng có thể phòng thủ ít nhất từ 2-3 vị trí.
Thực chất, NBA vẫn có những siêu sao với khả năng chơi một lúc nhiều vị trí, nhưng họ chưa từng được ủng hộ hoặc chưa được các huấn luyện viên cho phép để làm điều này.
Tuy nhiên đến mùa giải vừa qua, mọi chuyện đã thay đổi. James Harden và Giannis Antetokounmpo ra chơi ở vị trí hậu vệ dẫn bóng, hay Kevin Durant và LeBron James liên tục luân chuyển vào vị trí trung phong khi họ gặp nhau tại NBA Finals.
Những ngày tháng mà các cầu thủ bị gán cho mình một vị trí nhất định đang dần trôi qua. Việc xác định vị trí ở trên sân thông qua chiều cao của một cầu thủ cũng sẽ không còn nữa.
Những cầu thủ không có chiều cao lý tưởng sẽ buộc phải chơi vị trí số 1 hay cầu thủ cao nhất trên sân buộc phải án ngữ bên trong khu vực 3 giây sẽ không còn được áp dụng một cách máy móc nữa.
Tuy nhiên, mỗi đội bóng vẫn cần phải có 5 người và họ vẫn được chia thành 5 vị trí cơ bản ở trên sân. Họ có thể chơi luân chuyển với nhau, nhưng tên của vị trí vẫn còn đó. Vì vậy trong bài này, dựa theo phân tích của The Ringer, webthethao.vn sẽ bàn về các cầu thủ thường được gọi là hậu vệ dẫn bóng.
Nếu sử dụng các siêu sao để phân tích, sẽ không thấy rõ được sự đa dạng về lối chơi ở mỗi vị trí ảnh hưởng thế nào đến một đội bóng vì bản thân các siêu sao này đã chơi quá hay.
Do đó đối tượng phân tích là những cầu thủ ở tầm trung bình khá. Với khả năng của mình, họ đã từ những cầu thủ bình thường trở thành các mảnh ghép hoàn hảo trong hệ thống của họ.
Reggie Jackson, Ricky Rubio và Malcolm Brogdon đều chơi ở vị trí hậu vệ dẫn bóng. Tuy nhiên những khác biệt rất lớn về lối đánh cũng như phong cách thi đấu của họ đã cho thấy vị trí số 1 đã và đang thay đổi như thế nào.
Và rồi vị trí lĩnh xướng hàng công này sẽ còn chuyển biến ra sao trong tương lai, khi mà giải đấu đang ngày càng trở nên đa dạng hơn, biến hóa hơn?
Reggie Jackson - Mẫu hậu vệ chuyên ghi điểm cổ điển
Chỉ số mùa giải 2016-2017: 14,5 điểm; 5,2 kiến tạo; tỷ lệ 3 điểm 35,9%.
Reggie Jackson từng được đánh giá là một trong những hậu vệ dẫn bóng có khả năng ghi điểm khá tốt và đầy triển vọng tại NBA. Anh được chọn tại lượt thứ 21 trong kỳ NBA Draft 2011 bởi Oklahoma City Thunder.
Sau 3 mùa giải phải thi đấu dưới cái bóng quá lớn của Russell Westbrook, Reggie Jackson yêu cầu được chuyển đi. Thực chất khả năng chơi bóng của Reggie Jackson là đủ tốt để anh có thể lĩnh xướng một hàng công của riêng mình và Detroit Pistons là một điểm đến hoàn hảo.
Trong nửa mùa giải chuyển đến thi đấu tại Detroit Pistons, Reggie Jackson đã xuất phát trong cả 27 trận được thi đấu, ghi trung bình 7,6 điểm và có 9,2 kiến tạo trong 32 phút thi đấu mỗi trận.
Màn trình diễn ấn tượng của anh đã được tưởng thưởng xứng đáng bằng một bản hợp đồng có thời hạn 5 năm trị giá 80 triệu đôla với Detroit Pistons.
Đã có thời điểm, những chiến thắng của Pistons gắn liền với cái tên Reggie Jackson. Mỗi khi anh ra nghỉ, hàng công của Detroit từ một hàng công đầy tính cạnh tranh trở thành một hàng công chơi như mơ ngủ. Kết thúc mùa giải 2015-2016, Jackson vẫn ghi điểm ở một hiệu suất rất đáng nể với 18,8 điểm và tỷ lệ 43,4%.
Tuy nhiên đến mùa giải 2016-2017 vừa qua, một chấn thương trong mùa hè đã đưa Reggie Jackson đến một hiện thực đáng sợ.
Jackson mất 21 trận đầu mùa giải để bình phục chấn thương. Trong khoảng thời gian này, Detroit Pistons đã buộc phải điều chỉnh về mặt lối chơi vì lỗ hổng mà Reggie Jackson để lại là quá lớn.
Trái ngược hoàn toàn với những chiến thuật ở mùa giải trước, Detroit Pistons đã chơi đồng đội hơn, phụ thuộc nhiều hơn vào nỗ lực của toàn đội.
Sau khoảng thời gian ngồi ngoài vì chấn thương, Reggie Jackson trở lại thi đấu với tinh thần đầy sung mãn. Nhưng chấn thương đã lấy đi khá nhiều sự hiệu quả của anh trong những pha dứt điểm.
Khi các đồng đội đã dần quen và vận hành rất tốt lối chơi đồng đội, Reggie Jackson lại muốn chơi thứ bóng rổ cá nhân mà anh yêu thích. Vì thế các đồng đội đã nổi nóng và thậm chí, họ đã tổ chức một buổi họp đội chỉ để công khai phản đối về lối chơi của Reggie Jackson.
Cùng với đó, người thay thế của Jackson trong giai đầu mùa giải là Ish Smith lại chơi khá hay. Ish Smith là hậu vệ dẫn bóng thiên chuyền, vì vậy anh luôn được đồng đội ưu ái hơn trong một hệ thống đầy tính đồng đội và kỷ luật. Vì thế, Reggie Jackson sẽ không thể cạnh tranh vị trí với Ish Smith nếu Pistons vẫn giữ thiên hướng chơi bóng đồng đội này.
Để giữ được vị trí của mình, lối chơi của Reggie Jackson cần phải thay đổi. Cách đánh ôm bóng và ghi điểm cổ điển của anh đang dần trở nên lạc hậu (trừ khi Jackson ghi điểm tốt và chuyền nhiều như Chris Paul), nhất là khi các PG hiện nay đều có khả năng thi đấu rất đa dạng.
Đặc biệt, Reggie Jackson khá kém trong việc phòng thủ và điều này buộc phải thay đổi. Là một người vừa ném nhiều (nhưng chưa hiệu quả), vừa là một gánh nặng trong phòng ngự, sẽ chẳng còn ai muốn thi đấu bên cạnh Reggie Jackson nữa.
Vẫn còn 3 mùa giải trong hợp đồng max của mình, Reggie Jackson cần chứng tỏ mình là một chỗ dựa vững chắc cho các đồng đội tại Detroit Pistons.
Ban lãnh đạo đội bóng chắc chắn sẽ không muốn trả 16 triệu đô 1 mùa cho một cầu thủ vừa thi đấu kém hiệu quả, vừa không lấy lòng được các đồng đội trong phòng thay đồ.
Ricky Rubio - Mẫu hậu vệ chuyên chuyền cổ điển
Chỉ số mùa giải 2016-2017: 11,1 điểm; 9,1 kiến tạo; tỷ lệ ghi điểm 40,2%.
Nhắc đến Ricky Rubio, có thể dành cả ngày để đưa ra những lời khen về khả năng chuyền bóng của hậu vệ 26 tuổi người Tây Ban Nha.
Ricky Rubio được coi là một trong những hậu vệ chuyên chuyền cuối cùng mà NBA còn sở hữu. Anh có trung bình đến 9,1 kiến tạo nhưng chỉ làm mất bóng 2,6 lần mỗi trận.
Bên cạnh đó, Ricky Rubio còn đứng thứ hai toàn NBA về số đường chuyền anh thực hiện mỗi trận với 66,9 đường chuyền trong 83,9 lần chạm bóng.
Với tỷ lệ chuyền bóng và kiến tạo cao như vậy, các đồng đội rất thích đánh cùng với Ricky Rubio nhờ vào việc anh luôn tìm cách tạo cơ hội cho đồng đội ghi điểm.
Bên cạnh khả năng chuyền bóng thiên bẩm, Ricky Rubio còn chơi phòng thủ khá hay nhờ vào thể hình tương đối tốt của mình. Hậu vệ người Tây Ban Nha có thể phòng ngự từ 2 đến 3 vị trí khác nhau trên sân.
Đôi tay cực nhanh và IQ bóng rổ rất cao giúp Ricky Rubio thường xuyên có những pha cướp bóng khi anh thường đọc được những đường chuyền của đối phương.
Đặt qua một bên chỉ số bắt bóng bật bảng ở mức chấp nhận được và số lần cướp bóng khá ổn, Ricky Rubio còn là một trong số ít những hậu vệ có thể phát động phản công nhanh ngay lập tức. Điều này giúp Ricky Rubio khai thác khả năng của những cầu thủ đầy tốc độ như Andrew Wiggins hay Zach LaVine.
Tuy nhiên, tài năng chuyền bóng thiên bẩm của Ricky Rubio đã bị lu mờ đi phần nào bởi khả năng ghi điểm khá yếu, đặc biệt là ném rổ. Hậu vệ người Tây Ban Nha chỉ ghi điểm với tỷ lệ 40,2% (đứng thứ 66 trong các hậu vệ ghi điểm), ném 3 điểm với tỷ lệ 30,6% (đứng thứ 67).
Mặc dù khả năng ném rổ của anh đã được cải thiện qua hai mùa giải gần đây, tuy nhiên nó vẫn ở mức dưới trung bình so với các hậu vệ dẫn bóng tại NBA. Vì thế, khả năng tấn công của Ricky Rubio phụ thuộc hoàn toàn vào việc chuyền bóng và tạo cơ hội cho đồng đội.
Chỉ số tấn công của Rubio chỉ là 29/100 khi anh tự cầm bóng và ghi điểm trong khi đó, con số này bùng nổ lên đến 98/100 điểm khi anh chuyền bóng và tạo cơ hội cho đồng đội.
Trong 6 mùa giải thi đấu cho Minnesota Timberwolves, Ricky Rubio luôn giúp cho những chú sói nằm trong top 12 hàng công tốt nhất của từng mùa giải (ngoại trừ 1 mùa giải anh bị chấn thương dài hạn). Do đó, việc Timberwolves không thể vào vòng NBA Playoff trong nhiều năm liền chắc chắn không phải lỗi do hậu vệ người Tây Ban Nha.
Tuy nhiên ở mùa giải tới, Ricky Rubio sẽ có cơ hội được thể hiện mình ở một tập thể chơi tốt hơn, đó là Utah Jazz. Nhưng đây có lẽ sẽ là cơ hội cuối cùng cho Ricky Rubio để cải thiện khả năng ném rổ của mình.
Anh còn 2 năm trong hợp đồng và nếu khi ấy anh vẫn chỉ là một hậu vệ chuyên chuyền cổ điển, có thể anh sẽ không còn phù hợp với môi trường thi đấu tại NBA.
Mặc dù để mất Gordon Hayward, Utah Jazz vẫn là một tập thể tốt với những cá nhân chơi đầy gắn kết. Họ vẫn đủ sức để cạnh tranh suất NBA Playoff và Ricky Rubio sẽ có cơ hội tỏa sáng hết khả năng của mình khi được trám vào vị trí của George Hill đã để lại.
Giờ đây, sau lưng anh ở hàng thủ sẽ là cầu thủ phòng ngự xuất sắc nhất giải Rudy Gobert. Trong khi đó, xung quanh anh trên hàng công sẽ là một loạt những cầu thủ tấn công hiệu quả và đầy triển vọng như Rodney Hood, Dante Exum, Joe Ingles, Joe Johnson, Alec Burks và tân binh Donovan Mitchell.
Ricky Rubio sẽ có cơ hội chơi một thứ bóng rổ tấn công hoàn toàn mới trong kỷ nguyên hậu Gordon Hayward tại Vivint SmartHome Arena.
Malcolm Brogdon - Mẫu hậu vệ đa năng của tương lai
Chỉ số mùa giải 2016-2017: 10,2 điểm; 4,2 kiến tạo; tỷ lệ 3 điểm 40,4%, tỷ lệ ném rổ 55,5%.
Malcolm Brogdon là cầu thủ đầu tiên trong lịch sử NBA đạt danh hiệu Rookie of The Year với tư cách là một pick ở vòng 2 (lượt thứ 36). Càng về cuối mùa, Brogdon đánh càng hay và có được cho mình vị trí trong đội hình xuất phát, vượt qua Mathew Dellavedova.
Năm nay 24 tuổi, Malcolm Brogdon thi đấu với thần thái như một cầu thủ chơi bóng lâu năm tại NBA. Không mang trên mình sự bùng nổ về tốc độ hay khả năng bật nhảy vượt trội, nhưng Brogdon lại thi đấu đầy thông minh và hiệu quả hơn hầu hết những cầu thủ khác cùng chơi ở vị trí hậu vệ dẫn bóng.
Milwaukee Bucks, đội bóng chủ quản của Brogdon sở hữu Giannis Antetokounmpo và Khris Middleton. Hai cầu thủ này đều có khả năng luân chuyển vị trí và chơi như một người lĩnh xướng hàng công thực thụ. Vì thế, HLV Jason Kidd quyết định thử nghiệm Malcolm Brogdon như một hậu vệ dẫn bóng kiểu mới.
Mặc dù có những chỉ số tương đối ấn tượng (10,2 điểm; 4,2 kiến tạo), nhưng Malcolm Brogdon lại làm rất ít việc như những hậu vệ dẫn bóng khác thường làm.
Brogdon có chỉ số sử dụng khá thấp, chỉ đứng thứ 52 trong số các hậu vệ tại NBA. Song song đó, anh chỉ chạm bóng 57,4 lần mỗi trận, gần một nửa so với James Harden hay Russell Westbrook.
Chìa khóa dẫn đến thành công của Malcolm Brogdon chính là ở lối di chuyển cực kỳ thông minh và hiệu suất thi đấu hiệu quả đến khó tin của anh. Bên cạnh khả năng ném rổ hiệu quả (tỷ lệ ném rổ 55%, tỷ lệ 3 điểm 40%), Brogdon còn giới hạn đến mức tối thiểu những sai sót khi cầm bóng (chỉ 1,5 lần mất bóng/trận).
Được xem là một hậu vệ dẫn bóng, nhưng Malcolm Brogdon hiếm khi dẫn bóng qua khu vực giữa sân và triển khai tấn công cho Bucks.
Trong chiến thuật của Jason Kidd, anh bắt đầu bằng việc di chuyển không bóng và kết thúc bằng những đường chuyền cuối cùng, tạo cơ hội cho đồng đội dứt điểm trống trải.
Nếu như trong quá trình di chuyển, Brogdon có được khoảng trống. Anh sẵn sàng thực hiện những cú ném spot-up với tỷ lệ thành công rất cao.
Nếu người theo kèm quyết định đeo bám, Brogdon sẽ giữ bóng lại, tìm hướng đột phá vào bên trong để hút người kèm và chuyền bóng lại ra ngoài cho đồng đội thực hiện ném rổ.
Bên cạnh khả năng tấn công hiệu quả rất đáng nể so với một tân binh, khả năng phòng ngự mới chính là điểm sáng lớn hơn cả về Malcolm Brogdon.
Không chỉ sở hữu 2 danh hiệu Defensive Player of The Year khi còn thi đấu ở NCAA, Brogdon còn may mắn được huấn luyện bởi một trong những HLV giỏi nhất về phòng ngự tại đẳng cấp bóng rổ đại học.
Vì vậy, khả năng phòng ngự của Malcolm Brogdon đã chuyển hóa một cách hoàn hảo khi anh lên thi đấu tại NBA. Theo SynergySports, Brogdon được đánh giá 89/100 điểm khi phòng ngự các tình huống Pick-n-Roll, 63/100 điểm khi phòng ngự các tình huống 1-đấu-1, và 80/100 điểm khi phòng ngự các tình huống Hand-off.
Nhìn chung, Malcolm Brogdon đã thể hiện được rất nhiều điều mặc dù đây mới chỉ là mùa giải tân binh của mình. Không chỉ dừng lại ở khả năng tấn công cực kỳ đa dạng và khả năng phòng ngự hiệu quả, vẫn còn rất nhiều phương án mà HLV Jason Kidd có thể thử nghiệm, đặc biệt là khi số phút thi đấu của Brogdon sẽ tăng đáng kể vào mùa giải tới.
Các hậu vệ trẻ dự kiến sẽ đứng đầu tại NBA Draft những năm kế tiếp như Luka Doncic (2018) hay R.J. Barrett (2019) đều đang phát triển theo hướng mà Malcolm Brogdon đã thành công ở mùa giải vừa qua.
Cách sử dụng Malcolm Brogdon của HLV Jason Kidd chính là một chuẩn mực mới của vị trí hậu vệ dẫn bóng trong tương lai tại NBA.
