Công nghệ VAR và giấc mơ World Cup công bằng không "tai bay vạ gió"
Sự xuất hiện của công nghệ video hỗ trợ trọng tài (VAR) ở Nga mùa Hè này sẽ ghi dấu ấn đặc biệt trong lịch sử World Cup. Nhưng VAR cụ thể là gì, sẽ vận hành ra sao, và liệu nó có làm tăng tính minh bạch, sự công bằng giúp giảm thiểu những sự cố "tai bay VẠ gió" cho cả FIFA lẫn các ĐT tham dự?
Sau những tranh cãi xung quanh công nghệ VAR có mang lại công lý cho bóng đá hay không, cuối cùng FIFA cũng đã quyết định công nghệ hỗ trợ trọng tài này sẽ được sử dụng tại World Cup 2018, sau khi đã thử nghiệm ở Confed Cup 2017, Cúp TG các CLB, một số trận giao hữu và thậm chí cả giải VĐQG.
VAR là viết tắt của cụm từ "Video Assistant Referees" (tạm dịch: Trợ lý trọng tài qua video).
VAR có nhiệm vụ giúp cho quyết định của trọng tài trở nên chính xác hơn, nhờ việc ghi hình rõ nét các tình huống tranh cãi, tạo điều kiện cho các trọng tài được xem lại hình ảnh quay chậm lại trước khi đưa ra những quyết định có thể thay đổi cục diện trận đấu như xác nhận bàn thắng, phạt đền hay thẻ đỏ.
Tổ trọng tài VAR
Năm nay là kỳ World Cup đầu tiên trong lịch sử có sự xuất hiện của tổ trọng tài mới mang tên VAR ở mỗi trận đấu. Tổ trọng tài này bao gồm 4 thành viên, trong đó có 1 trọng tài video chính và 3 trợ lý.
Ủy ban kỹ thuật của FIFA đã chọn ra 13 trọng tài, những người sẽ hoạt động với vị trí trợ lý trọng tài video trong suốt VCK World Cup 2018 tại Nga năm nay. Tất cả họ đều là những chuyên gia hàng đầu của FIFA về phân tích, đánh giá tình huống trận đấu từ video ghi hình.
Cách thức hoạt động
Đội ngũ trọng tài video sẽ tập trung ở phòng xử lý video (VOR) được đặt tại Trung tâm Truyền thông Quốc tế IBC ở Moscow. Tất cả những tín hiệu hình ảnh từ 12 sân vận động diễn ra các trận đấu sẽ được chuyển về phòng xử lý này thông qua hệ thống mạng cáp quang chuyên biệt.
Các trọng tài trên sân khi cần sẽ trao đổi với đội ngũ trọng tài video thông qua bộ thiết bị radio.
Đội ngũ trọng tài video sẽ được dùng hình ảnh của 33 camera ghi hình trên sân, trong đó có những camera chuẩn quay siêu chậm, từ super slow-motion cho đến ultra slow-motion.
Thêm vào đó đội ngũ trọng tài video sẽ được dành riêng thêm 2 camera chuyên quan sát lỗi việt vị. Kể từ vòng knock-out khi các trận đấu có thêm 2 camera ultra slow-motion đặt đằng sau mỗi khung thành thì hình ảnh của camera này trọng tài video cũng có thể sử dụng.
Ngoài ra, VAR còn được truy xuất thông tin từ 2 camera việt vị - chỉ khả dụng với nhóm trợ lý trọng tài thông qua video VAR. Theo FIFA, trong trận đấu, trọng tài trên sân sẽ chỉ được nhóm VAR liên hệ khi có những lỗi rõ ràng hoặc các lỗi nghiêm trọng nhưng đã bị bắt sót.
VAR xử lý các trường hợp nhầm lẫn như thế nào?
Các trọng tài video sẽ tham gia hỗ trợ trọng tài chính đưa ra quyết định trong 4 trường hợp sau đây:
Tùy từng trường hợp, trọng tài chính trên sân sẽ sử dụng VAR thông qua 2 cách: Xem trực tiếp video quay lại trên sân hoặc Xin ý kiến từ tổ trọng tài video.
Các tín hiệu và quy trình sử dụng VAR
Tín hiệu xin ý kiến
Các trọng tài khi muốn xin ý kiến đánh giá từ tổ trọng tài video sẽ đưa tay lên tai để ra ký hiệu. Khi đó trận đấu sẽ được tạm dừng để trọng tài chính trao đổi với trọng tài video qua radio liên lạc.
Những trường hợp xin ý kiến bao gồm:
- Bàn thắng xuất phát từ lỗi việt vị trước đó
- Tình huống bóng đã ra ngoài sân trước khi trở thành bàn thắng
- Phạm lỗi trong hay ngoài vòng cấm
- Tình huống bóng đã ra ngoài sân trước khi dẫn đến penalty
- Tình huống cầu thủ đã việt vị trước khi dẫn đến penalty
- Tất cả những tình huống nhận dạng sai cầu thủ cần thổi phạt
Tín hiệu xem lại hình ảnh trực tiếp trên sân
Các trọng tài sẽ ra ký hiệu bằng cách vẽ hình chữ nhật tượng trưng để xin dừng trận đấu xem lại những hình ảnh quay lại trên màn hình tại khu vực đánh giá của trọng tài (RRA).
Tại đây có những thiết bị tích hợp màn hình di động cho phép trọng tài xem xét lại sự cố trước khi đưa ra quyết định cuối cùng.
Những trường hợp xem lại hình ảnh trực tiếp trên sân:
- Cầu thủ tấn công phạm lỗi trước khi ghi bàn
- Pha bóng việt vị
- Phạm lỗi dẫn đến Penalty
- Các tình huống dẫn đến thẻ đỏ trực tiếp
Hệ thống phát hiện việt vị 3D
Hệ thống này được tạo nên bằng những đường kẻ 3D hiển thị trên màn hình để giúp các trọng tài video có thể dễ dàng phát hiện ra những pha bóng việt vị trên sân.
Những vạch kẻ này đều đã được máy tính tính toán và đo đạc kỹ lưỡng để đảm bảo sự chuẩn xác tuyệt đối.
Mọi thông tin đều được công khai minh bạch
Để đảm bảo tất cả người hâm mộ bóng đá trong sân vận động và xem trên TV đều được thông báo đầy đủ trong quá trình đánh giá, FIFA đã phát triển một hệ thống thông tin VAR cho các đài truyền hình, bình luận viên và các nguồn tin giải trí.
Đối với mỗi trận đấu một nhân viên của FIFA sẽ thông báo tới những đối tượng này, về các bước khác nhau của quá trình đánh giá, bao gồm lý do và kết quả của bài đánh giá qua máy tính bảng cảm ứng được kết nối mạng.
Ngoài ra chất lượng về công nghệ cũng sẽ được đảm bảo, FIFA đã chọn nhiều nhà cung cấp công nghệ là chuyên gia trong lĩnh vực của mình để đảm bảo được độ chính xác.
Công nghệ VAR được nhà cung cấp thiết bị nghe nhìn Crescent Comms về mặt âm thanh, Hệ thống máy tính phức tạp của Hawk-Eye Innovations chuyên được sử dụng trong Cricket, Quần vợt và các môn thể thao khác hỗ trợ về mặt video và Goal-Line Technology (GLT).
