Tự truyện Ferguson: Leading - Nghệ thuật động viên cấp dưới (Kỳ 3)
26 năm chỉ có 4 cầu thủ đẳng cấp thế giới
Cụm từ “đẳng cấp thế giới” đang xuất hiện tràn lan trên mặt báo hay trong các chương trình TV những ngày này. Nhưng với tôi thì chỉ có hai cầu thủ đẳng cấp thế giới còn đang chơi bóng – Lionel Messi và Cristiano Ronaldo. Thomas Mueller, Luis Suarez, Neymar hay Alexis Sanchez là những cầu thủ xuất sắc, nhưng tôi nghĩ rằng cả 4 người vừa kể đều sẽ thừa nhận rằng họ ở một đẳng cấp thấp hơn Lionel và Cristiano. Tôi không có ý hạ thấp hay chỉ trích bất kỳ ai trong số những cầu thủ rất xuất sắc mà tôi từng dẫn dắt trong 26 năm ở Man Utd, nhưng chỉ có 4 người đạt đến đẳng cấp thế giới là Cantona, Giggs, Ronaldo và Scholes.
Họ có thể thấy những điều mà các cầu thủ khác không thấy. Họ có thể thực hiện một đường chuyền dài 40m chính xác như laser, tung ra một pha chọc khe xé nát hàng phòng ngự đối thủ, di chuyển đúng lúc để có mặt đúng chỗ và ghi bàn. Khi Ronaldo còn khoác áo Man Utd, tôi thường xuyên nói với cậu ấy rằng hãy tập trung vào việc tạo ra cơ hội. Trong trận bán kết Cúp FA 2004 với Arsenal, tôi bố trí 3 tiền vệ trung tâm để cho Cristiano được rảnh chân xông lên và bảo cậu ấy rằng: “Đừng quan tâm đến phòng ngự, cứ tấn công thật ác liệt vào”.
Một HLV sẽ rất may mắn nếu như sở hữu một cầu thủ đẳng cấp thế giới. Nhưng nếu biết sắp xếp đúng cách thì 11 cầu thủ giỏi vẫn có thể kết hợp để tạo ra một đội bóng rất mạnh, mạnh hơn so với năng lực cá nhân của từng cầu thủ cộng lại. Trong văn phòng của tôi ở Carrington có một bức ảnh từ những năm 1930 chụp 11 công nhân, lúc đó đang tham gia thi công toà nhà Rockefeller Center, ngồi ăn trưa trên độ cao hàng trăm mét mà không hề có thiết bị bảo hộ. Tôi giải thích cho các cầu thủ rằng nếu có một ai trong số đó gặp nguy hiểm thì các đồng đội sẽ cố gắng cứu anh ta, và chú thích thêm: “Đó là tinh thần đồng đội ở mức độ cao nhất, khi bạn trao cuộc sống của mình vào tay một ai đó. Ở CLB này cũng vậy, sẽ không ai có thể giành chiến thắng nếu thiếu đi sự hỗ trợ từ các đồng đội”.
“Kính nhi viễn chi”
Một số HLV cố gắng làm thân với các cầu thủ, nhưng điều đó không có ích lợi gì. Một nhà lãnh đạo không cần phải được yêu quý, mà cần phải được tôn trọng. Tôi luôn giữ khoảng cách với các cầu thủ ngay cả trong những chi tiết nhỏ, ví dụ như tôi luôn ngồi ở hàng ghế trên cùng của xe bus chở đội bóng. Tôi chưa từng tham dự đám cưới của một cầu thủ nào, trừ một ngoại lệ thời còn ở Aberdeen. Trong những buổi tiệc tùng cuối mùa giải thì các cầu thủ cũng không mời tôi, dù họ vẫn mời những thành viên khác trong BHL, và tôi không cảm thấy khó chịu vì chuyện đó. Jock Stein từng dạy tôi rằng: “Đừng bao giờ quá thân thiết với các cầu thủ, bởi họ rồi sẽ phản bội anh”. Nghe hơi phũ phàng, nhưng có một sự thực là tôi không được phép để tình cảm lấn át lý trí, bởi khi ai đó bắt đầu gặp vấn đề với gánh nặng tuổi tác thì tôi phải quyết đoán và để họ rời CLB.
Một điều tối quan trọng là các cầu thủ phải quên hết những gì đã diễn ra ở mùa trước, dù tốt hay xấu. Tôi vẫn thường hỏi các cầu thủ kỳ cựu, những người đã quen với việc giành chiến thắng cùng Man Utd, rằng họ đã có bao nhiêu danh hiệu rồi. Tôi bảo họ rằng họ sẽ không thể coi mình là một cầu thủ Man Utd chân chính chừng nào chưa có đủ 10 danh hiệu, và tôi từng nói với Rio Ferdinand rằng cậu ta sẽ chưa thể là một cầu thủ Man Utd thực sự cho đến khi đạt được thành tích như Ryan Giggs.
Một người đứng đầu cũng luôn phải giữ được sự kiên định. Các cầu thủ phải cảm nhận được niềm tin sắt đá của bạn trước một vấn đề nào đó, và nếu bạn không thể hiện được niềm tin đó thì bạn sẽ nhanh chóng đánh mất sự kiểm soát. Tôi đã thấy hàng nghìn trường hợp các cầu thủ không chịu đá vì HLV, và một khi điều đó xảy ra thì HLV coi như đã “ra đi”, bởi ông ta không thể làm tốt nhiệm vụ cơ bản nhất là động viên các cầu thủ nghe theo mình.
Khen chê đúng lúc
Bạn sẽ không thể khiến các cầu thủ cống hiến hết mình bằng việc sử dụng một chiếc roi sắt. Bạn phải làm điều đó thông qua việc chiếm được sự tôn trọng của các cầu thủ, khiến họ quen với mùi vị của vinh quang và làm cho họ tin rằng họ vẫn còn có thể chơi tốt hơn nữa. Tôi không thể nghĩ ra một vị HLV nào có thể duy trì thành công trong một thời gian dài bằng các biện pháp khủng bố. Không phải ngẫu nhiên mà hai từ có sức mạnh nhất trong tiếng Anh là “Well done” (Làm tốt lắm). Nhiệm vụ của một nhà lãnh đạo là phải biết cách khai thác thêm 5% tiềm lực mà chính những người dưới quyền cũng không biết rằng họ đang sở hữu.
Các cầu thủ sẽ thi đấu tốt nhất khi họ biết rằng mình chiếm được niềm tin của HLV và những lời khen luôn tỏ ra hữu ích hơn là chê trách. Để dỡ bỏ áp lực khỏi các cầu thủ thì tôi sẽ hướng sự chú ý của cánh báo chí vào một vấn đề nào đó, từ những quyết định sai lầm của trọng tài cho đến lịch thi đấu khó khăn, từ một quả penalty tưởng tượng cho đến danh sách chấn thương dài dằng dặc. Ưu tiên hàng đầu của tôi là bảo vệ các cầu thủ, và nếu tôi cần phải trách mắng họ thì chuyện đó sẽ diễn ra trong một buổi gặp riêng.
Những tài năng đặc biệt xứng đáng được đối xử một cách đặc biệt. Eric Cantona chẳng hạn. Khi Eric chuyển đến đây, tôi không bao giờ nhắc đến quá khứ đầy rẫy thẻ phạt của anh ấy và luôn luôn thu xếp thời gian để nói chuyện với Eric mỗi ngày, dù là ở sân tập, phòng thay đồ hay quầy giải khát. Eric thích nói về bóng đá và đó là cách để tôi khôi phục tinh thần chiến đấu của anh ấy. Vài năm sau, khi bị đuổi khỏi sân trong trận đấu với Argentina ở World Cup 1998, David Beckham đã khóc khi nhìn thấy cha mẹ và tôi lập tức gọi điện cho cậu ấy để giải thích rằng những chuyện như thế có thể xảy ra với bất cứ ai, và tất cả mọi người ở Man Utd đều hiểu rằng cậu ấy là một cầu thủ tuyệt vời, và chúng tôi rất mong chờ cậu ấy trở lại. Hoặc khi Ruud van Nistelrooy bị đứt dây chằng, tôi bay ngay đến Hà Lan và động viên cậu ta. Đó là cách để đảm bảo rằng Ruud không chuyển tới một CLB nào khác, và chỉ hơn một năm sau thì cậu ta đã khoác màu áo đỏ của Man Utd và lập công trong trận ra mắt.
Quang Hải
Một nhà lãnh đạo không cần phải được yêu quý, mà cần phải được tôn trọng. Tôi luôn giữ khoảng cách với các cầu thủ ngay cả trong những chi tiết nhỏ, ví dụ như tôi luôn ngồi ở hàng ghế trên cùng của xe bus chở đội bóng.
Nhiệm vụ của một nhà lãnh đạo là phải biết cách khai thác thêm 5% tiềm lực mà chính những người dưới quyền cũng không biết rằng họ đang sở hữu.
“Tôi không có ý hạ thấp hay chỉ trích bất kỳ ai trong số những cầu thủ rất xuất sắc mà tôi từng dẫn dắt trong 26 năm ở United, nhưng chỉ có 4 người đạt đến đẳng cấp thế giới là Cantona, Giggs, Ronaldo và Scholes”.
Sir Alex Ferguson
