Những cơn lũ dữ ở sông Gianh, Quảng Bình, chỉ tiếp thêm nghị lực để Nguyễn Huy Hoàng bơi ra biển lớn. Siêu kình ngư sinh năm 2000 vừa tiếp tục ghi thêm vào bảng vàng thành tích cá nhân đồ sộ danh hiệu “VĐV tiêu biểu số 1 thể thao Việt Nam năm 2021”.

Từ thành phố Đồng Hới (Quảng Bình), men theo Quốc lộ 12C khoảng 70km, chúng tôi đến chợ Cuồi (xã Tiến Hóa, huyện Tuyên Hóa). Bất chợp hỏi người dân ven đường, chỉ mới nhắc tên Huy Hoàng, bà con liền reo: “À, thằng Hoàng con ông Vinh”.

Nhà ông Vinh, bà Học, bố mẹ Hoàng chỉ cách quốc lộ 12C khoảng 500m, nép mình bên dòng sông Gianh hiền hòa. Ngôi nhà không rộng lớn nhưng khá khang trang. Đằng sau đó là cả câu chuyện xúc động về những tháng ngày cơ hàn của Hoàng cùng gia đình.

"Không biết bơi là… chết"
Dòng sông Gianh vốn hiền hòa, chảy phẳng lặng. Nhưng mỗi khi mùa lũ về, người dân đều nơm nớp lo sợ. Một năm, tính ra, lũ lớn nhỏ tính đến cả chục.

Cuộc sống của bà con dọc hai bên bờ sông Gianh gắn chặt với con nước. Ông Vinh là con trong gia đình có 6 anh em. Cuộc sống khó khăn nên từ thuở thiếu thời, ông đã quen với con nước. Đất đai không có và thế là, sau khi lập gia đình, ông cùng bà Học phải mưu sinh, lăn lộn cuộc sống qua ngày trên con đò (thuyền) có chiều rộng 1,2m.

Bà Học hạ sinh 6 đứa con và cả 6 đều lọt lòng trên dòng sông Gianh, giữa chiếc đò nhỏ thó. Cuộc đời Hoàng cũng vậy, gắn với con nước từ thuở lọt lòng. Lúc mới lên 3, chàng trai sinh năm 2000 đã lấy con nước làm niềm vui. Anh bắt đầu biết bơi theo bản năng.

“Mấy ngày đầu thì hơi lo nhưng rồi cũng riết thành quen. Đám con nít ở đây mới 3 tuổi đều biết bơi. Sống với con nước, lại mùa lũ về thường xuyên, biết bơi là bản năng sinh tồn của tụi nhỏ”, ông Nguyễn Văn Vinh, bố Hoàng chia sẻ.

Thời điểm bấy giờ, ở thôn Thanh Tiến (Tiến Hóa) chưa có trường mẫu giáo. Thế là, Hoàng lại quẩn quanh với con nước khi không có điều kiện vui chơi với bạn bè đồng trang lứa. Gia đình 8 người nhưng vì ở trên chiếc đò bé nhỏ, 4 anh chị của Hoàng gửi nhờ sống cùng bà ngoại. Cậu cùng một người chị và bố mẹ sống trên con nước dòng sông Gianh.

Hoàng cứ bám chặt lấy con đò. “Ban ngày, cháu đi vớt rong với bố mẹ 3-4 tiếng, đêm về thì đi đánh cá, thả lưới. Tối mệt thì để cháu ngủ trong đò còn hai vợ chồng đi đánh bắt”, ông Vinh nói mà đôi mắt đỏ hoe, ngấn lệ.

Cứ thế, Hoàng lênh đênh trên dòng sông Gianh suốt 7 năm trời. “Thương xót cho con lắm mà gia đình vất vả, khó thay đổi cuộc sống. Sống theo con nước bấp bênh lắm. Có ngày kiếm được vài trăm ngàn nhưng cả tuần không kiếm được đồng nào. Thỉnh thoảng gia đình cũng thiếu cái ăn, cái mặc”, ông Vinh giãi lòng.

Tưởng chừng như gia đình sẽ bước sang trang mới khi năm 2007, ông Vinh bà Học cất được ngôi nhà xập xệ trên mảnh đất của bà ngoại ông Vinh. Nhưng rồi, cơn lũ lịch sử năm đó đã biến giấc mơ bao thế hệ đổ sông đổ bể. 

Ông Vinh kể lại mà như muốn khóc: “Lũ về nhanh quá, siết quá. Chỉ trong chốc lát lên đến nóc nhà rồi bao nhiêu của cải, tài sản bị cuốn trôi. Gia đình rơi vào cảnh tay trắng. Cả nhà phải trở lại bè cá, sống trên đò!”. 

Sau cơn lũ kinh hoàng đó, một thời gian sau, gia đình ông Vinh được Nhà nước trợ cấp để xây lại phần thô ngôi nhà cấp 4, đủ để che nắng cho mưa. Ông Vinh, bà Học vẫn còn chiếc bè, chiếc đò để mưu sinh, bắt cá ăn qua ngày.

Tuổi thơ cơ cực, vốn chỉ biết nhảy tõm xuống nước làm niềm vui, như một bản năng, Hoàng bơi giỏi ngay từ khi là “cậu bé vớt rong”.

Bà Học nhớ lại: “3 tuổi, Hoàng bơi khoảng 20-30m, rồi 7 tuổi bơi qua sông khoảng 500m. Lũ trẻ ở đây đứa nào cũng vậy, phải biết bơi để sống, để tồn tại, rồi mới nghĩ đến việc kiếm miếng ăn. Chẳng ai nghĩ việc đó (Bơi - PV) có thể trở thành một cái nghề mưu sinh được chứ đừng nói đến chuyện thi đấu hay trở thành vận động viên gì gì đó”.

Giấu mẹ 3 năm, cắn răng để đi đến đích

Dọc theo hai bờ sông Gianh vốn nổi tiếng là nơi có nhiều cô bé, cậu bé biết bơi và bơi giỏi từ thuở thiếu thời nên đây là “địa điểm đỏ” của các HLV ở Trung tâm huấn luyện TDTT tỉnh Quảng Bình.

Hè năm lớp 5, Trung tâm về Tiến Hóa tuyển quân. Thế là cả khối lớp 5 của Hoàng được đưa ra sông bơi để chọn. Hoàng trúng tuyển. Chàng trai sinh năm 2000 lên Đồng Hới tập luyện. Quá trình tập luyện ba tháng đầu Hoàng thể hiện tốt và trụ lại.

“Khi cháu đi, bố mẹ nhớ con nhưng ở Trung tâm thì thấy yên tâm về ăn uống, tập luyện. Cháu siêng năng, cần cù mấy thầy thương lắm. Lúc đó còn khó khăn quá nên khi Hoàng về thành phố, tôi cũng nghĩ là đỡ đần kinh tế, miệng ăn cho gia đình phần nào”, ông Vinh trải lòng.

Xa vòng tay gia đình cũng là lúc, Hoàng bắt đầu hành trình mới. Nghị lực từ tuổi thơ dữ dội chính là sức mạnh để anh vượt qua những gian truân. “Sau ba năm, Hoàng mới thú nhận với tôi, trong quãng thời gian đó, con tập rất mệt, nhiều lúc mệt mà không muốn ăn uống. Nhưng Hoàng giấu bố mẹ vì sợ đòi về.

Nó nói thế này mà tôi rớt nước mắt: “Nếu con không phải là con của bố mẹ thì con đã từ bỏ rồi””, bà Học vẫn đau đáu nỗi niềm về cậu con trai út. Với Hoàng, từ lúc rời xa gia đình năm 11 tuổi nên còn nhiều bỡ ngỡ. Thế nhưng, ý chí từ bố mẹ, từ cái nghèo khó lại giúp cậu nhóc suy nghĩ trưởng thành rất sớm.

“Cái Tết đầu tiên khi Hoàng lên Đồng Hới tập luyện, lúc đó, nó bảo về ăn Tết thấy mấy anh chị có nhiều tiền mang về cho gia đình mà mình chỉ có 200 ngàn. Lúc đó, tôi khuyên nhủ, cố gắng tập luyện để có thành tích rồi được như mấy anh chị. Nhưng cũng từ đó, tôi nhận thấy ý chí của Hoàng”, ông Vinh nhớ lại.

Thế là, Hoàng gạt bỏ mọi thắc mắc trong đầu và chú tâm vào tập luyện. Năm 2016 đánh dấu những cột mốc đầu tiên trong sự nghiệp. Đó là chiếc HCV ở nội dung bơi 10km tại Đại hội thể thao bãi biển châu Á được tổ chức ở Đà Nẵng. Những khoản tiền thưởng đầu tiên, Hoàng góp nhặt để giúp gia đình sửa lại ngôi nhà xập xệ ngày nào. Đỡ đần kinh tế cho gia đình, Hoàng càng tập trung vào tập luyện.

Sự xuất hiện và bước thăng tiến của  một “thần đồng”

Kình ngư sinh năm 2000  quê Quảng Bình bắt đầu được nhắn đến với vụ lùm xùm trong chuyển chọn nhân sự chính thức  đại diện Việt Nam dự tranh nội dung 1.500m tại SEA Games 29, mà anh là người thất thế. Vào phút chót anh mới được chọn nhờ thành tích vượt trội ở cuộc đấu tuyển nội bộ. Để rồi, Hoàng đã rực sáng trên đất Malaysia khi đoạt HCV với một thông số phá kỷ lục SEA Games tới gần 11 giây.

Đến ASIAD 2018, dù đặt kỳ vọng , song chính giới chuyên môn cũng phải kinh ngạc trước cuộc bứt phá và bùng nổ khó tin của tài năng trẻ hoàn toàn vô danh ở đấu trường đỉnh cao châu lục.

Ngày 20/8, Huy Hoàng đã xuất sắc vượt qua nhiều hảo thủ  để giành tấm HCĐ nội dung 800 m tự do nam, đồng thời phá kỷ lục quốc gia của chính mình. Đây cũng là tấm huy chương Á vận hội đầu tiên của một nam kình ngư Việt Nam.

Đáng nể  hơn, chỉ sau đó đúng 4 ngày, Hoàng lại gây sốc cho đường bơi xanh châu lục với một cuộc đua tranh sòng phẳng với kỷ lục gia thế giới Sun Yang ở nội dung 1.500m tự do. Thậm chí, có thời điểm, tuyển thủ Việt Nam đã vượt lên trước, và chỉ chịu thua ở những mét cuối cùng. Hoàng đã đoạt tấm HCB lịch sử, với một thông số hơn màn trình diễn của chính mình ở SEA Games tới gần 19 giây.

Sự xuất hiện và thăng tiến của một “thần đồng” ấy đã  được Hoàng kết thúc hoàn hảo ở Olympic trẻ với ngôi đầu đường bơi 800m. Càng kinh ngạc hơn bởi rái cá này tiếp tục rút ngắn thời gian hoàn thành đường đua của mình hơn 4 giây so với ASIAD, chỉ sau đúng 2 tháng. Rất tiếc vì nếu chương trình Olympic có cự ly “tủ” 1500m tự do, có thể bơi Việt Nam đã có thêm một tấm HCV, và được chứng kiến kỷ lục nối dài của Hoàng.

Ngay từ khi đó giới chuyên môn đã đánh giá Huy Hoàng chính là tài năng lớn nhất mà bơi Việt Nam từng có. Ánh Viên cũng từng đoạt 2 HCĐ ASIAD 2018 ở tuổi 18 như Hoàng. Tuy nhiên, những gì Hoàng thể hiện và vươn tới thuyết phục hơn nhiều, đặc biệt ở nội dung 1500m tự do.

Đến năm 2021, Hoàng có những dấu ấn đậm nét. Ở Olympic Tokyo 2020, anh xếp thứ 12 nội dung 1500m tự do với thông số 15:00.24 và chạm thành tích 7:54.16 ở đường đua 800m tự do, xếp hạng 20. Thế nhưng, hai thông số này giúp Hoàng bỏ xa các VĐV của châu Á. Nếu duy trì thành tích, Huy Hoàng có thể “ẵm” hai HCV ở ASIAD 2022 tại Trung Quốc.

Còn mới đây ở giải bơi thế giới bể ngắn 25m vào tháng 12/2021, Huy Hoàng tiếp tục cải thiện thành tích cá nhân hết sức ấn tượng. Anh thiết lập hai kỷ lục cá nhân ở nội dung 400m và 1.500m tự do. Ở đường bơi 400m, Hoàng chạm thông số số 3:43.89, phá kỷ lục quốc gia 3:44.92 do chính mình thiết lập 2 năm trước.

Còn ở nội dung 1500m tự do sở trường, Hoàng hoàn thành với thời gian 14:41.00, phá kỷ lục quốc gia của chính mình 14:44.53 lập năm 2019 tới gần 4 giây.

Có những thành công, trở thành niềm tự hào của miền quê nghèo Tiến Hóa nhưng với Hoàng, anh luôn là cậu bé trìu mếm của bà con nơi đây. "Nó hiền lắm. Mỗi dịp Tết về tranh thủ khoảng 10 ngày đều cố gắng để thăm bà con, bạn bè. Ở vùng này, ai cũng thương nó cả", bà Học tự hào về Hoàng.

Nhưng với ông Vinh, bà Học, Hoàng phải luôn cầu tiến, không được phép thỏa mãn và hãy nhớ những ngày tháng cơ cực như là động lực cho bản thân.

Khép lại năm 2021, Huy Hoàng trở thành VĐV số 1 thể thao Việt Nam và được Webthethao (đơn vị đồng tổ chức giải thưởng Cúp Chiến Thắng) bình chọn là "nam VĐV xuất sắc nhất năm 2021". 

Đây là phần thưởng hoàn toàn xứng đáng với kình ngư trẻ đã bơi vượt những cơn lũ dữ sông Gianh ra tới tận biển lớn Olympic và chắc chắn hành trình của Huy Hoàng sẽ chưa dừng lại, dù cũng trong năm qua chàng trai trẻ phải đối mặt cú sốc tâm lý nặng nề khi người thầy rất gắn bó, chuyên gia ngoại Hoàng Quốc Huy đột ngột qua đời.

“Đó là vinh dự lớn của tôi. Tôi không nghĩ mình có thể vượt qua các anh, chị và đồng nghiệp để giành giải thưởng này. Giải thưởng là sự khích lệ, động viên và là động lực giúp tôi tiếp bước ở các giải đấu lớn sắp tới. Đó là nguồn động viên tinh thần trước thềm SEA Games 31, ASIAD 2022 và Đại hội TDTT 2022”, Huy Hoàng chia sẻ.