Ngày nay, nhiều cầu thủ NBA hưởng khoản tiền khổng lồ từ những đội bóng mà họ thi đấu. Tuy nhiên, đó không bao giờ là nguồn thu duy nhất.

Nhiều người có nguồn thu ổn định hơn từ các hợp đồng giày hoặc những dạng hợp đồng quảng bá với thương hiệu khác. Ở một số trường hợp, nguồn nay thậm chí còn cao hơn tiền lương đến từ việc thi đấu bóng rổ.

Hai cái tên điển hình có thể chỉ ra là Derrick Rose và Kyle Kuzma, bộ đôi cầu thủ đang có nhiều tiền từ adidas và PUMA hơn so với Detroit Pistons hay Los Angeles Lakers.

Ở phần đầu tiên trong loạt bài giúp người hâm mộ hiểu rõ hơn về ngành công nghiệp giày và mối liên hệ của nó với cầu thủ NBA, hãy tập trung vào vấn đề đầu tiên, đó là các loại hợp đồng quảng bá giày.

Hiện nay, hợp đồng có thể được chia làm 3 cấp độ: Hợp đồng giày thửa riêng (Signature Deal), Hợp đồng tiền mặt (Cash Deal) và hợp đồng vật phẩm lưu niệm (Merch Deal).

Hợp đồng giày thửa riêng - Signature Deal

Dành cho các ngôi sao hàng đầu, hợp đồng gắn liền với giày thửa riêng chính là loại hợp đồng có giá trị cao nhất.

Tính đến đầu năm 2020, hiện NBA chỉ có 17 cầu thủ đang có giày signature với các nhà sản xuất. Những cầu thủ này đang có giày thửa riêng hoặc mẫu giày signature của họ đang trong giai đoạn phát triển (quá trình thường mất từ 16-24 tháng).

Theo chuyên gia về giày của ESPN Nick DePaula, hợp đồng quảng bá dạng này thường trả cầu thủ từ 5 - 15 triệu đôla Mỹ mỗi năm. Đính kèm với nó là nhiều điều khoản bổ sung giúp các cầu thủ có thêm thu nhập.

Bên cạnh đó, cầu thủ cũng được hưởng khoảng 5% hoa hồng doanh thu bán hàng của các mẫu giày dép và quần áo có mang thương hiệu. Đây là mức hoa hồng trung bình và tuỳ vào cầu thủ, họ có thể thương thảo mức cao hơn với các nhà sản xuất.

Ngoài ra, VĐV cũng có quyền đàm phán để lựa chọn số lượng giày, quần áo hay phụ kiện mà họ được nhận miễn phí từ hãng.

Ở loại hợp đồng này, cầu thủ thường liên lạc rất thường xuyên với đội ngũ sản xuất, thiết kế. Điều này giúp họ hỗ trợ và tham gia trực tiếp vào công tác nghiên cứu, phát triển sản phẩm hoặc tạo nên các phối màu mới…

Riêng với một số sao hạng A có khả năng bán hàng và kiếm tiền đỉnh cao như LeBron James, dòng giày của họ thường có nhiều sản phẩm cho nhiều phân khúc khác nhau.

Bên cạnh mức giá bán, các mẫu giày cũng khác biệt về công nghệ và ở một số trường hợp là địa điểm phân phối trên toàn cầu. Với James, anh có 3 mẫu giày hiện hành là Nike LeBron (dòng signature chính), Nike LeBron Soldier và Nike LeBron Witness (hai dòng giày ở phân khúc giá rẻ).

Nghĩ đến LeBron James cũng hàng chục đầu sản phẩm được bán ra mỗi năm từ giày, dép, quần áo và phụ kiện, rõ ràng siêu sao Los Angeles Lakers phải nhận được những tấm séc có giá trị lớn đến từ Nike.

Mặc dù chỉ có 17 cái tên tại NBA đang sở hữu dòng giày hoặc dòng sản phẩm thửa riêng, 65% số cầu thủ còn lại đang mang giày signature của một cầu thủ khác.

“Hiện nay, nhiều cầu thủ tại NBA thích mang Nike Kyrie, Kobe hoặc Zoom Freak. Với adidas, khoảng 20 cầu thủ đang sử dụng giày của Damian Lillard…” Nick DePaula chia sẻ thêm.

“Khi bạn có giày thửa riêng ở NBA, gần như chắc chắn bạn sẽ không phải người duy nhất mang chúng. Nhiều cầu thủ khác cũng sử dụng và nó giúp tên của bạn xuất hiện nhiều hơn trong mắt mọi người”.

Hợp đồng tiền mặt - Cash Deal

Hiện nay có khoảng 70-100 cầu thủ tại NBA đang sở hữu hợp đồng dạng này với các hãng. Họ sẽ được nhận vào khoảng 200.000 - 300.000 đôla mỗi mùa ở nhóm cầu thủ bình thường đến khoảng từ 2 đến 3 triệu đôla ở nhóm cầu thủ tốt hơn.

Đi kèm với tiền mặt, họ sẽ có một vài điều khoản thưởng và một số lượng đồ dùng miễn phí từ nhãn hàng mà họ ký kết.

Các cầu thủ này thường có đủ sức hút để lọt vào mắt xanh của các nhà sản xuất, nhưng họ chưa đủ tầm để ảnh hưởng được nhận một mẫu giày thửa riêng. Mặc dù vậy, các mẫu giày đi kèm với phối màu PE (Player Exclusive - Phối màu dành riêng cho các cầu thủ, thường sẽ không bán ra thị trường) sẽ được cung cấp.

Anthony Davis là ví dụ điển hình cho nhóm cầu thủ ký hợp đồng tiền mặt. Anh là ngôi sao lớn của Los Angeles Lakers và có nhiều lần lọt vào đội hình All-Star. Điều này cho phép anh có những phối màu PE theo sở thích trên những mẫu giày Nike của mình.

Mỗi hãng giày sẽ có những quy định khác nhau về quyền lợi cho các cầu thủ trong nhóm Cash Deal. Nhưng với Nike, các cầu thủ ở tầm All-Star hoặc những cái tên được pick trong vài lượt đầu tiên sẽ được nhiều phối màu PE riêng, tăng thêm tính cá nhân hoá cho họ.

Với Jordan Brand, bất kỳ cầu thủ nào có hợp đồng với họ sẽ được một phối màu PE trên một mẫu giày Jordan tuỳ thích. Ngoài ra, cầu thủ Jordan Brand nào lên ngôi vô địch, người đó sẽ được “tặng" một phối màu PE có hoạ tiết màu vàng gold với mục đích kỷ niệm.

“Jordan Brand có những quy tắc đặc biệt như vậy vì họ chỉ có khoảng 31-32 cầu thủ đang trong hợp đồng. Đây là nhóm cầu thủ không lớn và họ có đặc quyền riêng… hoặc họ là cầu thủ của Charlotte Hornets", Nick DePaula chia sẻ với chi tiết Hornets ám chỉ đội bóng thuộc quyền sở hữu của Michael Jordan.

“Là ngôi sao càng lớn, giá trị hợp đồng sẽ càng cao và càng dễ thương thảo", Matt Babcock là một người đại diện từng làm việc tại NBA chia sẻ.

“Các hãng giày cũng sẽ yêu cầu rất nhiều từ một ngôi sao để đi kèm với số tiền lớn mà họ đã bỏ ra. Với cầu thủ thuộc dạng có giày thửa riêng, họ có thể yêu cầu số lần ra sân tối thiểu trong một mùa giải là bao nhiêu, đi kèm với điều khoản về số lần quay quảng cáo hoặc tham gia các tour quảng bá thương hiệu.

Với cầu thủ tầm trung, mọi thứ sẽ đơn giản hơn cùng với giá trị hợp đồng thấp hơn. Tuy nhiên, cầu thủ vẫn có thể thoả thuận một số điều khoản để có thêm tiền thưởng”, Matt lý giải.

Cũng phải nói thêm rằng nhiều cầu thủ không chấp nhận hợp đồng Cash Deal vì họ muốn có sự tự do trong việc mang giày khi thi đấu. Minh chứng rõ nhất ở mùa giải năm nay là Montrezl Harrell hay Jimmy Butler (người vừa hết hợp đồng với Jordan Brand vào năm 2019).

Hợp đồng vật phẩm - Merch Deal

Không nằm trong hai nhóm trên là phần lớn cầu thủ NBA hiện tại. Họ chính là những người không được trả tiền để mang giày của một hãng nào đó, nhưng họ vẫn được nhận vật phẩm miễn phí. Nhóm này thường bao gồm những cầu thủ nhỏ hoặc các trung phong cao lớn.

Ký hợp đồng Merch Deal, cầu thủ không chỉ được miễn phí mọi phụ kiện và vật dụng mang thi đấu (đồ bó, băng gối, băng tay, giày bóng rổ) mà họ còn được nhận thêm nhiều đồ dùng gửi theo nhiều đợt hàng khác nhau.

Ngoài ra, các cầu thủ này cũng được các nhà sản xuất cung cấp một dạng mã mua hàng đặc biệt để có thể sở hữu nhiều dòng sản phẩm miễn phí. Những ai trong nhóm hợp đồng vật phẩm sẽ được khoảng 25.000 đôla mỗi năm gắn kèm vào mã mua hàng trên, giúp họ có thể sắm sửa online qua các kênh bán hàng điện tử.

Với những hợp đồng kéo dài nhiều năm, ngày 30/09 là hạn chót để tiêu số tiền trên vì nếu quá hạn, số tiền thừa sẽ không được cộng dồn qua năm tiếp theo.

Đây là điều khoản mà nhiều cầu thủ tận dụng để sắm sửa thêm không chỉ cho bản thân mà còn các thành viên trong gia đình. Ngoài ra, một số người sẽ coi đây là cách để làm từ thiện, mua sắm sản phẩm để gửi cho các tổ chức tại địa phương hoặc tặng quần áo, balo cho trường học, trại trẻ mồ côi...

“Hãy nghĩ đơn giản thế này. Nếu bạn là sao hạng A, bạn sẽ cố gắng có giày signature. Nếu bạn là cầu thủ tầm trung, bạn sẽ muốn có tiền mặt. Nhưng nếu bạn là cầu thủ ở nhóm thấp hơn, bạn có thể chỉ cần đồ dùng miễn phí là được", người đại diện tại NBA Rogert Montgomery chia sẻ.

Nói thêm về giày, mọi đội bóng NBA đều có một kho chứa riêng dành cho các phụ kiện. Tại đó, họ thường trữ những đôi giày trùng với màu áo thi đấu được Nike hoặc Adidas gửi đến. Với những ai không có hợp đồng quảng bá giày, người quản lý dụng cụ sẽ cung cấp giày thi đấu miễn phí cho họ.

Ví dụ điển hình là Dwight Howard khi cầu thủ này vừa cập bến Los Angeles Lakers. Vì đã hết hợp đồng với PEAK, Howard đã chọn mang những đôi Nike Kobe AD phối màu vàng tím của Lakers.

Mời quý độc giả đón xem kỳ 2: Câu chuyện đàm phán hợp đồng và những điều khoản không phải ai cũng biết

Xem lại toàn bộ series về hợp đồng quảng bá giày bóng rổ dưới đây:

Kỳ 1: Ba loại hợp đồng và sự khác biệt về giá trị

Kỳ 2: Đàm phán và những điều khoản không phải ai cũng biết

Kỳ 3: Các hãng giày lôi kéo cầu thủ như thế nào?

Kỳ cuối: Những hiểu lầm thường thấy với "sneaker free agency"