Tại sao Hà Nội phải đá 5 trận chung kết nếu muốn vô địch AFC Cup?

Vào lúc 19h tối nay (25/9), Hà Nội FC sẽ tiếp đón CLB 4.25 SC (CHDCND Triều Tiên) trong trận lượt đi chung kết liên khu vực AFC Cup 2019. Nếu có thể vượt qua CLB đến từ Triều Tiên sau 2 lượt trận chung kết liên khu vực, thầy trò HLV Chu Đình Nghiêm sẽ bước tiếp đến trận chung kết của giải đấu AFC Cup 2019.

Trước đó, Hà Nội FC cũng đã thắng chung cuộc CLB Bình Dương sau 2 lượt trận với tổng tỉ số 2-0, để trở thành nhà vô địch AFC Cup khu vực Đông Nam Á (khái niệm trong điều lệ giải). Tựu chung, CLB thủ đô nếu muốn lên ngôi tại AFC Cup 2019 sẽ phải trải qua đến 5 trận chung kết. Thể thức kỳ quặc này đến từ những thay đổi của giải đấu được áp dụng từ năm 2017.

"Trận chung kết" mà tối nay Hà Nội đá chỉ đi cùng khái niệm liên khu vực. Tính theo cả hành trình giải đấu, trận đấu này có thể tính tương đương bán kết AFC Cup 2019. 10 năm trước, Bình Dương cũng đã từng vào đến bán kết AFC Cup. Tuy nhiên, đội bóng đất Thủ khi đó chỉ phải thi đấu tổng cộng 12 trận, trong khi Hà Nội ở thời điểm hiện tại sẽ trải qua ít nhất 14 trận (tính cả 2 trận chung kết liên khu vực).

Ở các giải đấu có cấp độ tương đương tại các châu lục khác như Europa League (Châu Âu), hay Copa Sudamericana (Nam Mỹ), các đội bóng được gộp chung lại, chia vào các bảng đấu và thi đấu vòng loại trực tiếp theo cách thông thường (ví dụ vòng 1/16, vòng 1/8, vòng tứ kết...).

Trong khi đó, AFC Cup được chia thành các các khu vực Tây Á, Đông Á, Đông Nam Á, Nam Á và Trung Á. Tây Á được đánh giá là nền bóng đá mạnh nhất nên xếp vào nhánh đấu riêng. Các khu vực còn lại sẽ phải tổ chức đá play-off liên khu vực. Từ đó, các khái niệm về trận chung kết khu vực và liên khu vực ra đời. Trước khi đến với trận chung kết cuối cùng của giải đấu, một đội bóng tại khu vực Đông Nam Á như Hà Nội sẽ phải đá ít nhất 14 trận, trong đó có 5 trận chung kết.

Thể thức này cũng tạo ra những bất cập trong hệ thống giải AFC Cup. Ví dụ, bất kỳ đội nào đã lọt vào vòng bảng Europa League đều sẽ phải trải qua 15 trận như nhau để lên ngôi vô địch. Ngược lại, giải đấu hạng 2 các CLB Châu Á sẽ có sự chênh lệch số trận giữa các đội khác khu vực. Một CLB tại Tây Á sẽ đá 11 trận trước khi vào chung kết, trong khi có số đó với một CLB Châu Á lên tới 15.

Tuy nhiên, thể thức cũng đã được nghiên cứu hợp lý dựa trên những điều kiện về địa lý, cơ sở vật chất, văn hóa, kinh phí ... của các quốc gia và CLB Châu Á. Khác với Châu Âu, địa lý Châu Á dàn trải và số đường bay giữa các khu vực không thực sự phong phú. Sự bất tiện này cùng với chi phí cao và sự tốn thời gian đã từng khiến không ít các CLB ở các quốc gia nhỏ ngại thi đấu AFC Cup. Bởi điều này giống như một gánh nặng, hoàn toàn có thể ảnh hưởng đến sức mạnh tại giải quốc nội.

Điển hình như trận đấu giữa Hà Nội FC và Asyr Altyn, đại diện của Việt Nam đã phải mất đến gần 22 tiếng di chuyển để Turkmenistan, trong đó có cả quá trình quá cảnh tại Moscow. Thời gian cùng những chi phí về khách sạn, di chuyển thực sự gánh nặng với bất cứ CLB nào. Nếu không phải là "gã khổng lồ" Hà Nội FC, thật khó để bất cứ đội nào tại Việt Nam có đủ lực lượng và kinh phí để dàn trải nhiều mặt trận.

Chưa kể đến những rủi ro về trễ chuyến bay cũng có thể ảnh hưởng thêm đến thể lực và sức khỏe của các cầu thủ. Nếu AFC Cup không dùng thể thức khu vực mà chia bảng chung như cúp C2 Châu Âu, những rủi ro cùng áp lực kinh tế, tài chính sẽ cực kỳ lớn. Ví dụ, Hà Nội có thể cùng bảng với 1 đội Bangladesh, 1 ở Turkmenistan và 1 ở Đài Loan. Như vậy, đội bóng đó sẽ phải di chuyển đường dài liên tục, ảnh hưởng lớn đến phong độ, dẫn đến chức vô địch V.League có thể chưa chắc nằm trong tay họ.

Dựa vào những điều kiện vật chất của các quốc gia và khả năng của các CLB Châu Á, thể thức chia khu vực có thể coi là phương án hợp lý nhất. Và bởi vậy, Hà Nội sẽ phải thi đấu đến 5 trận chung kết nếu muốn lên ngôi tại AFC Cup 2019.