Thưa ông, nguyên nhân khiến các VĐV, HLV và kể cả các nhà quản lý thể thao mắc căn bệnh trầm cảm?
PGs. Ts. bs. Võ Tường Kha: Con người là động vật cấp cao, có hoạt động tư duy, có nhận thức, điều khiển hành vi nhờ hoạt động não bộ - hoạt động thần kinh cao cấp. Trong hoạt động hàng ngày, con người (đối tượng) thường xuyên có mối quan hệ tương tác với môi trường tự nhiên và môi trường xã hội.
Hành vi tương tác này sẽ tác động đến tập thể, cá nhân trong các mối quan hệ xã hội đó. Hậu quả là các tập thể, cá nhân này phản ứng trở lại thông qua cảm nhận, nhận thức, ý thức và biểu hiện ra hành vi tác động lại ít nhiều đến đối tượng.
Các tác động ngược lại này có thể làm hài lòng hoặc không hài lòng, làm thỏa mãn hoặc không thỏa mãn đến đối tượng ban đầu. Lúc này, đối tượng sẽ biểu hiện phản ứng dưới dạng một trong các trạng thái hưng phấn hoặc bình thường hoặc ức chế trong nhận thức, ý thức và biểu hiện ra các sắc thái tâm lý, tình cảm.
Trạng thái ức chế vỏ não - ức chế tâm lý, tình cảm dẫn đến thay đổi hành vi theo hướng thụ động, tiêu cực, nặng hơn hoặc lâu ngày dẫn đến trầm cảm. Tác động các mối quan hệ xã hội lên VĐV, HLV liên quan đến hoạt động thi đấu, tập luyện TDTT cũng có thể phát sinh trầm cảm theo cơ chế này.
Đối với các VĐV, HLV, có nhiều nguyên nhân dẫn đến trầm cảm. Do bệnh tật hay chấn thương kéo dài, giảm sút thể chất, thể lực, từ đó giảm sút về thành tích tập luyện, tập đấu, hoặc chủ động dừng hoặc bắt buộc dừng thi đấu sẽ ức chế tâm lý, gây trầm cảm.
Quá trình luyện tập quá mức, lượng vận động quá lớn dẫn đến kiệt sức, khiến các VĐV sợ tập, ngại tập, lâu ngày dẫn đến trầm cảm. Sức ép về mặt thành tích do bản thân đặt mục tiêu quá lớn hoặc do kỳ vọng của HLV, nhà quản lý, gia đình và xã hội quá cao trong khi năng lực bản thân VĐV hạn chế. Thành tích thi đấu và tập luyện không đạt như kỳ vọng khiến các VĐV, HLV thất vọng.
Suy nhược cơ thể hay thiếu ngủ kéo dài vì một lý do nào đó cũng là một trong nguyên nhân dẫn đến trầm cảm. Bên cạnh đó, có nhiều nguyên nhân khác như do có cú sốc tình cảm, mất mát sinh mạng, chức vụ, địa vị, kinh tế của bản thân, hoặc từ gia đình, người thân; hay việc lạm dụng chất kích thích như rượu bia hoặc sử dụng thuốc gây nghiện hướng thần lâu dài.
Ngoài ra, do bệnh lý thực thể tại não như viêm não, u não, tai biến mạch máu não…ảnh hưởng lên vùng chi phối cảm xúc, hành vi gây trầm cảm. Những yếu tố như ảnh hưởng thiên tai, địch hoạ như dịch COVID-19 bắt buộc VĐV, HLV phải cách ly, giãn cách, không được giao tiếp xã hội, không được hoạt động chuyên môn, sụt giảm thu nhập cũng là nguyên nhân gây nên căn bệnh này.
Bên cạnh đó, do bản thân các VĐV gặp bế tắc với cuộc sống vì mục tiêu phấn đấu không đạt được hay do phát sinh sự cố không tốt trong các mối quan hệ đội tuyển, gia đình và xã hội. Yếu tố gia đình tác động như sự kỳ vọng của gia đình quá sức với VĐV.
Yếu tố xã hội tác động như kỳ vọng của bạn bè, của cộng đồng, của xã hội gây sức ép lên tâm lý VĐV, HLV hoặc dư luận, bình phẩm hạn chế, khiếm khuyết về phát ngôn, hành vi trong cuộc sống hàng ngày mà không liên quan tập luyện, thi đấu của VĐV. Hoặc do sự đố kị, kỳ thị trong các VĐV với nhau; sự cạnh tranh thiếu lành mạnh, ganh ghét trong thi đấu thể thao; sự phân biệt đối xử, ít quan tâm của HLV đến VĐV so với trước…
Tất cả các nguyên nhân này xuất hiện đột ngột (sốc) hay kéo dài đều có thể dẫn đến ức chế ở vỏ não, gây trầm cảm.
Những biểu hiện của căn bệnh trầm cảm trong thể thao?
Có các biểu hiện như: Thần sắc (sắc khí) u tối; mất tập trung, giảm chú ý, giảm trí nhớ; giảm động lực, buông xuôi, giảm hưng phấn, giảm niềm tin đối với HLV và đồng đội; thay đổi về tâm lý như cáu gắt, bực dọc, chống đối; tăng hay giảm trọng lượng mà không lý giải được, không do bệnh lý hay chế độ dinh dưỡng; lo âu, mất ngủ, giảm sự thèm ăn, kém ăn, thậm chí bỏ ăn; ngại giao tiếp, nép mình, ngại tiếp xúc đám đông và các hoạt động tập thể.
Trong tập luyện, VĐV thường xuyên mắc lỗi kỹ thuật, động tác, chiến thuật; giảm thể lực, chóng mệt, giảm khả năng hoàn thành bài tập, thi đấu; có xu hướng hút, hít, nghiện rượu, nghiện bia, thay đổi hành vi lối sống bê tha; nặng hơn là xuất hiện hoang tưởng, luôn nghĩ đến cái chết.
Hệ lụy nếu không được phát hiện sớm và có cách giải quyết hợp lý?
Nếu không được phát hiện sớm hay có cách giải quyết phù hợp, VĐV đó dễ bị suy sụp về thể chất, tinh thần, không còn ý chí phấn đấu, hưng phấn và mục tiêu trong cuộc sống, từ đó giảm sút phong độ, tập luyện và thi đấu. Nặng hơn là sa vào nghiện ngập, rối loạn các hành vi, kết thân với những thành phần xấu xã hội, sống bê tha, cẩu thả và nặng hơn nữa là luôn nghĩ tự sát.
Đối với tác động lên tập thể, xã hội thì cá nhân bị trầm cảm sẽ gây hoang mang trong tập thể, nghi kỵ lẫn nhau, ảnh hưởng tâm lý đám đông. Suy nghĩ, nhận thức, hành vi của người bị trầm cảm sẽ lan truyền trong đồng đội, gia đình, xã hội và khiến đồng đội bị rối loạn, dễ xuất hiện tình trạng trầm cảm lan truyền, gây xáo trộn sinh hoạt đồng đội, gia đình, gây mất an ninh, trật tự cho đồng đội, cho xã hội, tạo gánh nặng cho gia đình, xã hội.
Khi rơi vào tình trạng trầm cảm, VĐV hay HLV đó cần làm gì? Và các VĐV, HLV cần làm gì để tránh bị căn bệnh này?
Bản thân người bị trầm cảm cần đối mặt, quyết tâm loại bỏ các nguyên nhân gây trầm cảm. Ví dụ như các quan hệ xã hội không tốt thì nhanh chóng tìm cách loại bỏ; nếu có chấn thương, bệnh tật thì tìm cách điều trị triệt để; nếu bị sức ép về thành tích thì dừng lại, điều chỉnh mục tiêu, không chạy theo thành tích; không chạy theo dư luận, sức ép của dư luận,…
Cần thiết lập cuộc sống mới với trật tự, kỷ cương, kỷ luật nghiêm túc trong ăn uống, sinh hoạt, ngủ nghỉ; tăng cường giao lưu, nói chuyện và chia sẻ với mọi người. Hơn hết, bản thân VĐV đó phải duy trì tập luyện thể dục thể thao với nguyên tắc giảm cường độ, khối lượng luyện tập; thay đổi môi trường, đồng đội hay môn luyện tập.
Họ cần tránh xa các chất gây nghiện, các chất kích thích như rượu, bia,… Trường hợp cần thiết, tìm đến bác sĩ tâm lý, tâm thần để sử dụng một liệu thuốc chống trầm cảm phù hợp nhưng không được lạm dụng, trên nguyên tắc là giảm dần sự phụ thuộc vào thuốc.
Các HLV, đồng đội cần tăng cường động viên, chia sẻ với người bị trầm cảm; đặt lại mục tiêu thành tích, phù hợp với năng lực thực tế trong quá trình thi đấu, tập luyện, giảm sự kỳ vọng về thành tích; bố trí chế độ nghỉ ngơi hợp lý.
Cần phát huy vai trò của các tổ chức tập thể, tổ chức các hoạt động tập thể, xã hội để hỗ trợ cho người bị trầm cảm; hỗ trợ chăm sóc y tế, tâm lý, dùng thuốc chống trầm cảm khi cần thiết; đặc biệt, HLV, đồng đội không được kỳ thị, phân biệt và không được bình luận, tạo ra dư luận, sức ép với người bị trầm cảm.
Cảm ơn PGs. Ts. bs. Võ Tường Kha về cuộc trao đổi này.
Trước đây, một số VĐV nổi tiếng của Việt Nam từng mắc căn bệnh này và suýt giã từ sự nghiệp như võ sĩ Nguyễn Thị Ngoan từng không nhận ra người thân vì trầm cảm; VĐV điền kinh Nguyễn Thị Oanh mất ngủ triền miên hay anh em VĐV Quách Công Lịch -Quách Thị Lan khủng hoảng tinh thần kéo dài,…Đặc biệt, Ánh Viên phải nhờ tới bác sĩ tâm lý trong vòng 3 tháng để điều trị căn bệnh này.
Hiện tại, thể thao Việt Nam chưa có bất cứ thống kê, đề tài hay công trình nghiên cứu nào về trầm cảm của VĐV cả chung hay theo môn, cho dù nó là vấn đề nóng, điển hình với trường hợp của Ánh Viên hay Nguyễn Thị Ngoan. Không có các chuyên gia hay bác sĩ tâm lý nào, ngay cả một số môn trọng điểm hay có điều kiện.
Trong buổi tập đầu tiên tại GBK Aquatar Center, Ánh Viên đã thực hiện kĩ thuật tốt, đáp ứng chuyên môn để săn huy chương ASIAD 2018.
Đối với cô gái 9X Thùy Linh, tập gym là cuộc chiến giảm cân, chống lại cơn trầm cảm, khủng hoảng tâm lí khiến cô tuyệt vọng và mất dần tình yêu thương bản thân.
Với cầu thủ và VĐV thể thao chuyên nghiệp, giấc ngủ ngon và đúng giờ giấc quan trọng chẳng kém gì chế độ dinh dưỡng và tập luyện.
Trực tiếp trận đấu giữa New England và Inter Miami thuộc vòng 11 MLS vào lúc 6h30 ngày 28/4. Cập nhật diễn biến trận New England vs Inter Miami.
Đội hình dự kiến trận đấu giữa New England và Inter Miami thuộc vòng 11 MLS vào lúc 6h30 ngày 28/4. Cập nhật đội hình trận New England vs Inter Miami.
Đội hình dự kiến trận đấu giữa MU và Burnley thuộc vòng 35 Ngoại hạng Anh vào lúc 21h00 ngày 27/4. Cập nhật đội hình trận MU vs Burnley.
Đội hình dự kiến trận đấu giữa West Ham và Liverpool thuộc vòng 35 Ngoại hạng Anh vào lúc 18h30 ngày 27/4. Cập nhật đội hình trận West Ham vs Liverpool.
Real Madrid bằng cách đánh bại Real Sociedad trong trận đấu sớm vòng 33 đã tạo ra khoảng cách lớn trên bảng xếp hạng La Liga và tiến gần đến chức vô địch.
AS Roma đã làm tăng thêm hy vọng dự Champions League bằng bàn thắng quyết định ở phút bù giờ trước Udinese khi đá 18 phút còn lại.
Bảng xếp hạng Saudi Arabia mùa giải 2023/2024 mới nhất. Xem BXH bóng đá VĐQG Saudi Arabia được Webthethao.vn cập nhật hôm nay chính xác.
Deft, Beryl, ShowMaker, Lucid hay Morgan sẽ tham gia sự kiện sự kiện văn hoá Việt - Hàn diễn ra tại Korea Travel Festa 2024 vào tháng 5 tới.
Lịch thi đấu, trực tiếp billiards World Pool Masters năm 2024 hôm nay. Cập nhật lịch trực tiếp giải billiards World Pool Masters năm 2024 mới nhất.
Lịch thi đấu, trực tiếp cầu lông Thomas Cup và Uber Cup năm 2024 hôm nay. Cập nhật lịch trực tiếp giải cầu lông Thomas Cup và Uber Cup năm 2024 mới nhất.
Lịch thi đấu, trực tiếp giải Cầu lông Câu lạc bộ các tỉnh, thành, ngành toàn quốc năm 2024 - tranh cúp Thành Công hôm nay. Cập nhật lịch trực tiếp giải Cầu lông Câu lạc bộ các tỉnh, thành, ngành toàn quốc năm 2024 - tranh cúp Thành Công mới nhất.
Real Madrid đang được hưởng lợi rất nhiều từ bản hợp đồng Jude Bellingham. Nhưng bất chấp việc có thể phải chi thêm 31 triệu euro, họ vẫn hài lòng.
Đội hình ra sân trận U23 Việt Nam vs U23 Iraq diễn ra lúc 0h30 ngày 27/4 thuộc tứ kết U23 châu Á 2024. Xem danh sách cầu thủ ra sân trận U23 Việt Nam vs U23 Iraq.
Link xem trực tiếp trận bóng đá U23 Việt Nam vs U23 Iraq thuộc tứ kết VCK U23 châu Á 2024. Cập nhật kênh phát sóng, link trực tuyến U23 Việt Nam vs U23 Iraq lúc 0h30 ngày 27/4.
Chuyên gia của tờ Evening Standard đã đưa ra dự đoán kết quả các trận đấu thuộc vòng 35 Ngoại hạng Anh, bao gồm cuộc đối đầu Fulham vs Crystal Palace.
Chuyên gia của tờ Marca đưa ra dự đoán kết quả các trận đấu vòng 33 La Liga, bao gồm cuộc đối đầu Atletico Madrid vs Bilbao.
Một kịch bản điên rồ và kịch tính xảy ra ở trận bán kết futsal châu Á 2024 giữa chủ nhà Thái Lan và hiện tượng Tajikistan.
Giải điền kinh người khuyết tật VĐQG 2024 tại TPHCM đã bước đến ngày thi đấu áp chót. Từng nội dung thi là từng khoảnh khắc ghi dấu ấn sự nỗ lực tuyệt vời của các VĐV.
Cư dân mạng đang gọi vui rằng nội dung bóng rổ nam tại Olympic Paris 2024 sẽ là cuộc đua tìm dội về nhì bởi sức mạnh của tuyển Mỹ quá lớn.
Thiago Messi và Benjamin Suarez giống như hai ông bố nổi tiếng của mình đã phối hợp tuyệt vời trên hàng tấn công suýt dẫn tới bàn thắng.
Code FO4 từ giải đấu FC Pro Masters được tổ chức tại Hàn Quốc. Hãy nhập ngay những mã code FC Online để nhận nhiều phần thưởng hấp dẫn trong game.
Thất bại trong trận play-off trước Kyrgyzstan khiến futsal Việt Nam tan giấc mơ lần thứ 3 liên tiếp tham dự đấu trường World Cup.
Inter Miami của Lionel Messi sẽ gặp đội xếp cuối bảng miền Đông New England và huấn luyện viên của họ bi quan: "Gần như không thể ngăn cản được."
Chuyên gia của tờ La Gazzetta dello Sport đưa ra dự đoán kết quả các trận đấu vòng 34 Serie A, bao gồm cuộc đối đầu Juventus vs AC Milan.
Chuyên gia của tờ Evening Standard đã đưa ra dự đoán kết quả các trận đấu thuộc vòng 35 Ngoại hạng Anh, bao gồm cuộc đối đầu Everton vs Brentford.
Chuyên gia của tờ Evening Standard đã đưa ra dự đoán kết quả các trận đấu thuộc vòng 35 Ngoại hạng Anh, bao gồm cuộc đối đầu Aston Villa vs Chelsea.
Chuyên gia của tờ Evening Standard đã đưa ra dự đoán kết quả các trận đấu thuộc vòng 35 Ngoại hạng Anh, bao gồm cuộc đối đầu Newcastle vs Sheffield United.
Chuyên gia của tờ Evening Standard đã đưa ra dự đoán kết quả các trận đấu thuộc vòng 35 Ngoại hạng Anh, bao gồm cuộc đối đầu MU vs Burnley.
Chuyên gia của tờ Evening Standard đã đưa ra dự đoán kết quả các trận đấu thuộc vòng 35 Ngoại hạng Anh, bao gồm cuộc đối đầu West Ham vs Liverpool.
Chuyên gia của tờ Marca đưa ra dự đoán kết quả các trận đấu vòng 33 La Liga, bao gồm cuộc đối đầu Las Palmas vs Girona.
Hai năm liên tiếp gặp cùng một đối thủ, LA Lakers vẫn không thể thay đổi gì trước Denver. Họ lại đối diện với "cái hố" 0-3 mà chưa đội nào có thể ngược dòng trong lịch sử NBA
Sau cúp Hùng Vương 2024, BTL Thông Tin không tiếp tục thuê Vi Thị Như Quỳnh để sử dụng tại cúp VTV9 Bình Điền vào tháng 5 này.
Link xem trực tiếp trận bóng đá futsal Việt Nam vs Kyrgyzstan thuộc VCK futsal châu Á 2024. Cập nhật kênh phát sóng, link trực tuyến futsal Việt Nam vs Kyrgyzstan lúc 16h00 ngày 26/4.
Đến Thành Đô, Trung Quốc dự Uber Cup 2024 từ ngày 27/4-5/5, An Se Young cùng các đồng đội ở tuyển Hàn Quốc đối mặt với thách thức rất lớn.
Cô gái 19 tuổi Trần Thị Nhi Yến đã tạo ra một cột mốc mới trong sự nghiệp khi không chỉ giành HCB chạy 100m U20 cấp châu lục mà còn tiến khá gần đến kỷ lục quốc gia tồn tại 17 năm của đàn chị Vũ Thị Hương.
Giải Cầu lông Câu lạc bộ các tỉnh, thành, ngành toàn quốc năm 2024 - tranh cúp Thành Công diễn ra từ 23-28/4 tại Nhà thi đấu Thể thao tỉnh Tuyên Quang.
Giải billiards 9 bóng World Pool Masters lần thứ 30 vào năm 2024 diễn ra từ 25-28/4 tại Halle39, Hildesheim, Đức với đương kim vô địch hiện là Ko Pin Yi.
Kết quả bóng đá futsal châu Á 2024 hôm nay. Cập nhật kết quả bóng đá futsal châu Á 2024 mới nhất.
Sáng ngày 26/4, các đội đua so tài ở chặng 21 của Cuộc đua xe đạp Cúp Truyền hình TPHCM 2024 có lộ trình 112 km từ Thủ Dầu Một (Bình Dương) đi Mỹ Tho (Tiền Giang).
Đại diện duy nhất của Việt Nam tại World Pool Masters 2024 - Dương Quốc Hoàng đã có mặt tại Đức và đang sẵn sàng cho giải đấu WNT rất lớn của sự nghiệp.